του Γιώργου Πισσαλίδη
Έκλεισαν στις 25 Μαϊου 2017, 40 χρόνια από την πρεμιέρα του “Πόλεμου των Άστρων” στις αμερικάνικες αίθουσες. Υπήρξε η πρώτη ταινία της ομώνυμης διαστημικής όπερας (υποείδος της επιστημονικής φαντασίας με βάρος να πέφτει στo ρομαντικό μελόδραμα και την επική περιπέτεια) του Τζωρτζ Λούκας, όπου πρωταγωνιστούσαν οι Μάρκ Χάμιλ, Χάρισον Φόρντ, Κάρι Φίσερ και Άλεκ Γκίνες.
Η ταινία αναφέρεται στην εξέγερση της Επαναστατικής Συμμαχίας, της οποίας ηγείται η Πρίγκηπισσα Λάια (Κάρυ Φίσερ) ενάντια στην δικτατορική Σκοτεινή Αυτοκρατορία, της οποίας ηγείται ο Ντάρθ Βέρντερ. Η σύγκρουση ξεκινά όταν ο μέχρι εκείνη την στιγμή βοηθός σε φάρμα, Λούκ Σκαιγουώκερ (Μαρκ Χάμιλ) αποκτά κατά τύχη δύο χαμένα ρομπότ τα οποία έχουν τα σχέδια του Σκοτεινού Αστεριού, της Βάσης της Σκοτεινής Αυτοκρατορίας. Όταν η Σκοτεινή Αυτοκρατορία ξεκινάει μια αδίστακτη και καταστροφική έρευνα για να ξαναποκτήσει τα δύο ρομπότ, ο Σκάιγουώκερ συνοδεύει τον Δάσκαλο των Τζεντάι Όμπι -Ουάν Κενόμπι (Άλεκ Γκίνες) σε μια παράτολμη αποστολή διάσωσης της ιδιοκτήτριας των ρομπότ, της επαναστάτριας Πριγκίπισσας Λέια και διάσωσης του ίδιου του Γαλαξία.
O NΤΑΡΘ ΒΕΪΝΤΕΡ ΚΑΙ Η ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΑ ΛΕΪΑ
Μια ανεξάρτητη ταινία που δεν ήθελε κανείς.
Μπορεί ο Τζωρτζ Λούκας να έχει κτίσει μία ολόκληρη αυτοκρατορία χάρις στον «Πόλεμο των Άστρων», όμως η αρχή ήταν διαφορετική. Είχε ήδη φτιάξει την απαισιόδοξη ταινίας επιστημονικής ταινίας ΤΗΧ 1138 (1971), που είχε πάρει διθυραμβικές κριτικές, αλλά απέτυχε οικονομικά. Την ίδια χρονιά δημιούργησε την ανεξάρτητη προσωπική του εταιρεία Lucas Films με πρώτη ταινία τα «Νεανικά Συνθήματα» (American Graffiti, 1973), μία νοσταλγική ταινία για τις τελευταίες μέρες του ροκ εντ ρολ. Όταν έγραφε το σενάριο της ταινίας, ήδη σκεφτόταν να κάνει ένα καλλιτεχνικό remake του «Φλάς Γκόρντον» (1936) που παιζόταν στους κινηματογράφους ως σειρά από μικρές b- movies 10-20 λεπτών βασισμένη στο κόμικ του Άλεξ Ραίημοντ και με πρωταγωνιστή τον Μπάστερ Κράμπ. Ο Λούκας και ο φίλος του Φράνσις Φόρντ Κόππολα θέλησαν να αγοράσουν τα δικαιώματα του κόμικ, αλλά η King Features απαιτούσε πολλά λεφτά και μεγάλο έλεγχο επί του τελικού αποτελέσματος. Έτσι ο Λούκας βρέθηκε να γράφει την δικιά του ιστορία επιστημονικής φαντασίας, την οποία προσπάθησε ανεπιτυχώς να πουλήσει στις διάφορες εταιρείες (United Artists, Disney, Universal).
Τα επόμενα δύο χρόνια θα ασχολείτο αποκλειστικά με τα γυρίσματα των «Νεανικών Συνθημάτων» με πρωταγωνιστές τον Ρίτσαρντ Ντρέυφους και τον Ρον Χάουαρντ («Ευτυχισμένες Μέρες»), ενώ σε ένα μικρό ρόλο θα εμφανιζόταν ο Χάρρισον Φόρντ που αργότερα θα έπαιρνε τον ρόλο του Χαν Σόλο στον «Πόλεμο των Άστρων». Η ταινία θα εξελισσόταν σε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της εποχής και θα κέρδιζε μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Τότε μόνο κατάφερε να βρεί εταιρεία που να πιστέψει στο καινούργιο σενάριο και αυτή ήταν η 20th Century Fox που του έδωσε 150.000 δολλάρια για μισθό σκηνοθέτη.
ΛΟΥΚ ΣΚΑΪΓΟΥΩΚΕΡ, ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΑ ΛΕΪΑ ΚΑΙ ΧΑΝ ΣΟΛΟ
ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
«Φλας Γκόρντον» και Κουροσάβα.
Το σενάριο, το οποίο θα γραφόταν πολλές φορές μέχρι να πάρει τελική μορφή, ήταν επηρεασμένο από τις ιστορίες επιστημονικής φαντασίας του Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ (δημιουργού του «Ταρζάν»), το «Ντιούν» του Φρανκ Χέμπερτ και τον «Άρχοντα των δακτυλιδιών» του Τόλκιν. Παρέπεμπε επίσης σε ταινίες, όπως ο «Ρομπεν των Δασών», η «Μητρόπολη» του Φριτζ Λάνγκ και φυσικά ο «Φλας Γκόρντον» από όπου πήρε την ιδέα της εξέγερσης των επαναστατών ενάντια στον Αυτοκράτορα, η το ξετύλιγμα των προσυμβάντων στην αρχή της ταινίας.
Όμως η μεγαλύτερη επίδραση στον «Πόλεμο των Άστρων» όπως βγήκε στις αίθουσες ήταν τα έπη με σαμουράι του Ακίρο Κουροσάβα, όπως οι «Επτά Σαμουράι», το «Γιοτζίμπο» και το «Κρυμμένο Κάστρο». Ο Λούκας ποτέ δεν έκρυψε αυτήν την επιρροή και επίσης αναγνώριζε το γεγονός ότι οι ταινίες του Κουροσάβα έγιναν δημοφιλείς σε ένα Δυτικό κοινό, το οποίο δεν γνώριζε τίποτα από την φεουδαρχική Ιαπωνία σε σημείο να γνωρίσουν δυτικά ρημέικ (Επτά Σαμουράι/ Και οι επτά ήταν υπέροχοι, Γιοτζίμπο / Για μια χούφτα δολλάρια).
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ ΗΤΑΝ ΕΠΗΡΕΑΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΥΡΟΣΑΒΑ ΜΕ ΣΑΜΟΥΡΑΊ
Η βασική έμπνευση για τον «Πόλεμο των Άστρων» ήταν το «Κρυμμένο Κάστρο», όπου η αφήγηση γινόταν μέσα από την οπτική δύο φτωχών αγροτών που βοηθούν ένα μπαρουτοκαπνισμένο στρατηγό και μια πριγκίπισσα στην επανάσταση τους ενάντια σε ένα παλιό αντίπαλο του στρατηγού. Στον «Πόλεμο των Άστρων» οι δύο αγρότες γίνονται τα δύο ρομπότ R2D2 and C3PO , ο στρατηγός Ροκουρότα είναι ο Όμπι Γουάν Κενόμπι και η πριγκήπσσα Λέια είναι το ανάλογο της Πριγκήπισσας Γιούκι. Μάλιστα ο Λούκας ήθελε αρχικά να δώσει τον ρόλο του Όμπι Γουαν στον Τοσίρο Μιφούνε, βασικό πρωταγωνιστή των ταινιών του Κουροσάβα και που στο «Κρυμμένο Κάστρο» υποδυόταν τον στρατηγό Ροκουρότα. Όμως επειδή είχε ακουστεί ότι ο «Πόλεμος των Άστρων» θα ήταν παιδική ταινία, ο μεγάλος ηθοποιός αρνήθηκε. Μετά ο Λούκας του πρότεινε τον ρόλο του Ντάρθ Βέϊντερ (με τον οποίο έχει ταυτιστεί ο Τζέημς Έρλ Τζόουνς), αλλά και πάλι αρνήθηκε.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ ΕΙΧΕ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΜΕ ΤΟ “ΚΡΥΜΜΕΝΟ ΚΑΣΤΡΟ” ΤΟΥ ΑΚΙΡΟ ΚΟΥΡΟΣΑΒΑ
Το Ιπποτικό ιδεώδες και η Ιαπωνική επιρροή
Επίσης ο «Πόλεμος των Άστρων» ήταν επηρεασμένος από άλλες παραδοσιακές πλευρές της Ιαπωνικής κουλτούρας. Ένα παράδειγμα ήταν το Τάγμα των Τζεντάι, ένα μοναστικό μαχητικό τάγμα, το οποίο παραπέμπει τόσο σε μοναχούς Σαολίν, όσο και στους Σαμουράι. Το όνομα του τάγματος ο Λούκας το εμπνεύσθηκε από τα τζινταϊγκέκι“ (ιαπωνική λέξη για τα “ιστορικά δράματα“, ταινίες με σαμουράι της δεκαετίας 20 και μετά). Ο Δάσκαλος Τζεντάι Όμπι Γουαν Κενόμπι θα παίξει τον ρόλο του μέντορα του Λούκ Σκάιγουώκερ στην χρήση του φωτόσπαθου και θα τον πείσει να πολεμήσει στο πλευρό της Πριγκίπισσας Λέια. Επίσης είναι εκείνος που θα αποκαλύψει στον Λούκ ότι ο πατέρας του Ανάκιν ήταν μαθητής του και είχε το δικό του φωτόσπαθο. Θα του πει επίσης ότι ο Νταρθ Βέϊντερ ήταν και αυτός Τζεντάι, ο οποίος πέρασε στην σκοτεινή πλευρά.
Θα αρχίσει λοιπόν μια πορεία μύησης, όπου ο Λούκ Σκάιγουώκερ πρώτα θα αρνηθεί την αποστολή του και αργότερα θα την αποδεχθεί αλλάζοντας τρόπο ζωής και εγκαταλείποντας την Τατουίν όπου μένει. Aυτή η μύηση θα τον μετατρέψει σε ήρωα «που αντιμετωπίζει δοκιμασίες και άθλους, και έρχεται πίσω με την νίκη, βελτιώνοντας την ζωή της κοινότητας του” (Τζόσεφ Κάμπελ και Μπιλ Μόρεϋ, «Η Δύναμη του Μύθου»).
ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟ ΝΕΟ “ΕΞΚΑΛΙΜΠΕΡ”
Αυτό βέβαια παραπέμπει στον Βασιλιά Αρθούρο (Σκάιγουώκερ) και τον Μέρλιν (Κενόμπι) με αρκετές όμως διαφορές όμως στις δύο ιστορίες. Όσο για την ιστορία της μύησης του Λούκ Σκάιγουώκερ είναι παρμένη από την ιδέα του «Ταξιδιού του Ήρωα» σε 17 στάδια, το οποίο Λούκας ανακάλυψε στο κλασσικό βιβλίο «Ο Ήρωας με τα χίλια πρόσωπα» του διάσημου ανθρωπολόγου Τζόσεφ Κάμπελ. «Ο Ήρωας με τα χίλια πρόσωπα» βοήθησε επίσης τον Λούκας να ενσωματώσει τις 6 ιστορίες σε μια ενιαία βάση και την δημιουργία του δικού του σύμπαντος επιστημονικής φαντασίας.
Ο “ΗΡΩΑΣ ΜΕ ΤΑ ΧΙΛΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΤΖΟΣΕΦ ΚΑΜΠΕΛ
ΗΤΑΝ ΒΑΣΙΚΗ ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΤΟΝ “ΠΟΛΕΜΟ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ” (1977)
Πίσω στην επίδραση της Ιαπωνικής κουλτούρας μπορούμε να πούμε ότι τo φωτόσπαθο θυμίζει το Εξκαλίμπερ και παραπέμπει στην κατάνα των Σαμουράι. Επίσης οι στολές των Τζεντάι παραπέμπουν τόσο στους Σαολίν, όσο και στους Σαμουράι. Το κράνος και η μάσκα του Ντέθ Βάντερ επίσης παραπέμπει στους πολέμαρχους των Σαμουράι.
Τέλος έχουμε την ιδέα της δύναμης που δίνει τηλεπαθητική δύναμη, υπερφυσικές δυνάμεις και δυνατότητα πρόβλεψης στους Τζεντάι. Περιγράφεται από τον Γιόντα (δάσκαλο Τζεντάι του Κενόμπι και του Σκάιγουώκερ) ως ένα πεδίο που δίνει ζωή και είναι παντού. Αυτό βέβαια παραπέμπει στο «Κι» του Ζεν. Ο μεγαλύτερος φόβος ενός Τζεντάι είναι να παρασυρθεί απο την Σκοτεινή Πλευρά της Δύναμης η οποία αναδύεται μέσω των αρνητικών συναισθημάτων, δηλαδή φόβος, μίσος, οργή κτλ. Ανάλογα με το ποια πλευρά της Δύναμης χρησιμοποιεί ο Τζεντάι έχει και τις ανάλογες δυνάμεις. Στις ταινίες δίνεται η εντύπωση ότι η Σκοτεινή Πλευρά είναι ευκολότερη αλλά δεν είναι πιο δυνατή και αυτό είναι το θέμα διαμάχης μεταξύ Τζεντάι και Σιθ.
Η επίδραση στην πολιτική και την σόου μπίζνες
Ο ΟΜΠΙ ΓΟΥΑΝ ΚΕΝΟΜΠΙ ΚΑΙ Ο ΝΤΑΡΘ ΒΕΪΝΤΕΡ ΩΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΣΑΜΟΥΡΆΙ
Παρόλο που ο «Πόλεμος των Άστρων» εξελισσόταν στα όρια του γαλαξία, υπήρξε μια επίδραση στην πολιτική της δεκαετίας του 70. Έτσι η Γαλαξιακή Δημοκρατία θυμίζει τηις ΗΠΑ ενώ η Σκοτεινή Αυτοκρατορία το Τρίτο Ράιχ και κυρίως την Σοβιετική Ένωση. Έτσι ο Λούκας είχε πιάσει πολύ πριν τον Ρέηγκαν την ιδέα της τελευταίας ως “Αυτοκρατορία του Κακού”. Επίσης ο «Πόλεμος των Άστρων» είναι η ταινία που επανέφερε τις παραδοσιακές αξίες στο Χόλλυγουντ, με την ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ Καλού και Καλού, κάτι που είχε χαθεί στα τέλη της δεκαετίας του 60 με την κυριαρχία της αντικουλτούρας και την λατρεία ηρώων πέρα από το καλό και το κακό η ακόμα και αμοραλιστών. Από την άλλη, οι αντίπαλοι του Αμυντικού Προγράμματος της κυβερνήσεως Ρέηγκαν το 1983, το αποκαλούσαν ειρωνικά «Πόλεμος των Άστρων», κάτι που ώθησε τον Λούκας να κάνει μηνήσεις, όπου έχασε την δίκη.
Η επιτυχία του «Πόλεμου των Άστρων» ενέπνευσε δύο ταινίες: «Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται» (1981) και «Η Επιστροφή των Τζεντάι» (1983), οι οποίες αποτελούν μία αρχική τριλογία, καθώς βίντεο, κόμιξ και πολλά άλλα. Ενώ από το 1999 και μετά, ο Λούκας δημιούργησε μια δεύτερη τριλογία που χρονικά προηγείτο της πρώτης. Αυτή αποτελείτο από τις τανίες «Η αόρατη απειλή», «η Επίθεση των κλώνων» και «Η εκδίκηση των Σιθ» Με μια καινούργια ταινία, τον «Τελευταίο Τζεντάι», να κυκλοφορεί τα Χριστούγεννα, το διαστημικό σύμπαν του Τζωρτζ Λούκας θα μας αφορά για πολλά χρόνια ακόμη.
