Mε αφορμή τις παραστάσεις του πρώτου ανεβάσματος της “Βαλκυρίας” του Βάγκνερ στην ΕΛΣ, συνεχίζουμε με το τρίτο μέρος (διαβάστε τα άλλα δύο μέρη εδώ και εδώ) ενός ενδιαφέροντος άρθρου για τους δύο μεγάλους Άρχοντες των Δακτυλιδιών: τον συνθέτη Βάγκνερ και τον καθηγητή Τόλκιν και το πως χρησιμοποιούν δύο κακόβουλα δακτυλίδια για να πούν κάτι για την ανθρώπινη κατάσταση (Άβαλον των Τεχνών)
του Πωλ Κράουζε*
για το VoegelinView
To δεύτερο συγκινητικό επεισόδιο στην “Βαλκυρία” είναι η πρόσωπο με πρόσωπο εξομολόγηση του Βόταν στην Βρουνχίλδη, την ηρωίδα του δράματος. Σε αυτήν την πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση, που από πολλές απόψεις αντανακλά την πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση του Ζίγκμουντ και της Ζιγκλίντε, μαθαίνουμε ότι η εμπιστοσύνη είναι ένα βασικό συστατικό της αγάπης. Χωρίς εμπιστοσύνη, μας πληροφορεί ο Βάγκνερ σε αυτήν την συγκινητική κίνηση, δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη. (Όπως μαθαίνουμε με τραγικό τρόπο στο “Λυκόφως των θεών”).
Η τριτη σκηνή αγάπης στην “Βαλκυρία” είναι αυτή η τραγικά ιερή σκηνή όταν η Βρουνχίλδη ανακοινώνει τον επερχόμενο θάνατο του Ζίγκμουντ στον ίδιο και την Ζίγκλίντε. Τα δίδυμα κλαίνε το ένα στην αγκαλιά του άλλου. Συντετριμμένη από την σκηνή ανθρώπινου έρωτα μπροστά της, η Βρουνχίλδη παρακούει την διαταγή του Βόταν και ρίχνει την τύχη της με τους θνητούς ανθρώπους. Η συμπόνια είναι άλλη μία ουσιαστική πλευρά της αγάπης. Ακόμα περισσότερο, η συμπόνοια είναι κάτι συνειδητό- μία συνείδηση που προήλθε από την πρόσωπο με πρόσωπο εξομολόγηση που είχε με τον Βόταν. Μέσω αυτής της εξομολόγησης έμαθε τι σημαίνει συμπόνοια και με το να μαθαίνει την συμπόνοια, κατέληξε να επιδεικνύει την δυνατότερη εκδήλωση της γεμάτης συμπόνοια αγάπης, μέσω μιας άνευ όρων αγάπης για τον Ζιγκμουντ και την Ζιγκίλντε λόγω της αγάπης που είχαν ο ένας για τον άλλο.
Κίρστεν Φλάγκσταντ, η απόλυτη Βρουνχίλδη του 20ου αιώνα
Όπως ξέρουμε ο Βόταν επεμβαίνει στην διάρκεια της μάχης ανάμεσα στον Ζίγκμουντ και τον Χούντινγκ και ο δυνητικός ήρωας, για τον οποίο ο Βόταν ήλπιζε να αρπάξει το δακτυλίδι και να το επιστρέψει στις θυγατέρες του Ρήνου, απελευθερώνοντας έτσι τον κόσμο (και το σημαντικότερο, τον ίδιο τον Βόταν) από την κατάρα του είναι δολοφονημένος δίχως οίκτο. Η Βρουνχίλδη τρέπεται σε φυγή μαζί με την Ζιγκίλντε και την πληροφορεί ότι είναι έγκυος σε ένα παιδί, τον Ζήγκφρηντ. Την ικετεύει να παραμείνει ζωντανή για χάρη του αγοριού. Εδώ στην πρώτη από τις δύο μόνο φορές που ακούμε το λάιτμότιβ της Λύτρωσης μέσω της Αγάπης , αυτό ακούγεται περίφημα. Παρόλο που ο Ζίγκμουντ είναι νεκρός και η Ζίγκλιντ θα πεθάνει στην γέννα, ο έρωτας τους επιζεί μέσω του Ζήγκφρηντ.
O “Ζήγκφρηντ” είναι η πιο Εγκελιανή πράξη του οπερατικού δράματος και είναι μία πράξη που εξελίσσεται από μια σειρά από αφυπνίσεις. Παρ’ όλα αυτά, η αναζήτηση που πραγματικά οδηγεί τον Ζήγκφρηντ να σκοτώσει τον Φάφνερ και να διεκδικήσει το δακτυλίδι, είναι η ανάγκη για συντροφιά. Όχι μόνο ο “Ζήγκφρηντ” είναι μια πράξη γεμάτη απο αφυπνήσεις της συνείδησης είναι μια πράξη που εξελίσσεται μέσα από την μοναξιά. Ο Βάγκνερ μας πληροφορεί ότι η αγάπη χρειάζεται τον άλλο (όπως το κάνει και στην “Βαλκυρία”).
O Βάγκνερ αντιστρέφει την Εγελιανή διαλεκτική με την σχέση ανάμεσα στον Ζήγκφρηντ και τον Μίμε. Και οι δύο είναι αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλο. Ο Μίμε είναι την ίδια στιγμή αφέντης και δούλος στον Ζίγκφριντ, όπως ο Ζήγκφρηντ είναι αφέντης και δούλος στον Μίμε.
Αλλά ο Μίμε δεν μπορεί να είναι ο σύντροφος στον Ζήγκφρηντ που λαχταράει το νεαρό αγόρι. Εν τω μεταξύ, ο Μίμε δεν πρόκειται να γίνει ο πατέρας στον Ζήγκφρηντ γιατί απλώς σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τον Ζήγκφρηντ ως μέσο για να αρπάξει το δακτυλίδι για τον εαυτό του. Οι πέντε βασικοί χαρακτήρες του δράματος είναι ολομόναχοι ή συχνά απομονωμένοι η αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλο. Ο Βόταν ταξιδεύει μόνος ως ο Περιπλανώμενος. O Μίμε, ενώ έχει δραπετεύσει από τον τυραννικό του αδελφό (Άλμπεριχ), είναι χαμένος μέσα στις μηχανοραφίες του για να κερδίσει το δακτυλίδι- και τον κόσμο – για τον εαυτό του. Ο Ζήγκφρηντ απεγνωσμένα κάνει το κέρατο του να αντηχήσει και διασχίζει την ερημιά αναζητώντας ένα σύντροφο. Παρόλο που μαθαίνει από τα ζώα που συναντά, αυτά δεν μπορούν να παρέχουν την πνευματική ανάγκη για ένα σύντροφο. Η Βρουνχίλδη είναι θαμμένη στην κορυφή ενός βουνού, έχοντας απογυμνωθεί από την θεϊκή της ιδιότητα και έπεσε σε ύπνο από τον Βόταν για την ανυπακοή της (το λάιτμοτίβο της απάρνησης παίζεται όταν την αποχαιρετά και βάζει το ξόρκι του ύπνου) . Ο Φάφνερ, με μορφή δράκου είναι επίσης μόνος- έχοντας σκοτώσει τον ύπνο του και τυχαία κοιμάται πάνω από τον θησαυρό του μέχρι να σκοτωθεί από τον Ζήγκφρηντ.
Ο Ζαν ντε Ρέσκε ως Ζήγκφρηντ σε φωτογραφία του Νάνταρ για την Μεττροπόλιταν Όπερα
Έχοντας καταφέρει να έχει στην κατοχή του το δακτυλίδι, αλλά χωρίς να έχει συνειδητοποιήσει την δύναμη του , ο Ζήγκφρηντ τρέχει ξαφνικά στην κορυφή του βουνού όπου νικά τον Βόταν σε μια σύντομη μάχη και βρίσκει την Βρυνχίλδη. Είναι αυτή η σύντροφος που τόσο πολύ λαχταρούσε; Και ναι και όχι. Όταν το φιλί του ανασταίνει την Βρυνχίλδη, στο οποίο εκείνη του λέει: “Ω Ζήγκφρηντ! Ω Ζήγκφρηντ! Φως που κατακτά ! Πάντα σε αγαπούσα” ο νεαρός ήρωας έχει μάθει τον φόβο από μια γυναίκα. Ο Ζήγκφρηντ λαχταρούσε μία σύντροφο πολεμίστρια για να ζήσει μαζί της περιπέτειες στο δάσος. Παρόλα αυτά, εδώ, η μεταφυσική ολότητα της ανθρωπότητας είναι πλήρης, μέσω της ένωσης του εις γάμον ένωση του ανδρικού και του θηλυκού. Ο Ζήγκφρηντ δίνει στην Βρουγχίλδη το δακτυλίδι ως απόδειξη της αγάπης τους. Ο έρωτας πάει πέρα από την συντροφικότητα. Η υψηλότερη πραγματικότητα της συντροφικότητας είναι στον γάμο.
Από το ανέβασμα του “Ζήγκφρηντ” από την όπερα της Αυστραλίας Photo: Wallis Group
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
* O Paul Krause είναι κλασσικιστής, podcaster και αρχισυντάκτης στο VoegelinView ένα διαδικτυακό περιοδικό τέχνης και θεωρητικών σπουδών της Eric Voegelin Society, αφιερωμένης στην προώθηση του έργου του φιλοσόφου ‘Ερικ Βέγκελιν. Έχει σπουδάσει δίπλα στον μεγάλο συντηρητικό φιλόσοφο Σερ Ρότζερ Σκρούτον. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων Finding Arcadia: Wisdom, Truth, and Love in the Classics (Academica Press, 2023) και The Odyssey of Love: A Christian Guide to the Great Books (Wipf and Stock, 2021).
