ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΡΘΡΑ

Δεν βρέθηκαν άρθρα

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ακολουθήστε μας:
15 February, 2025
ΚεντρικήΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΑΙ ΝΕΟΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ: ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, ΡΩΣΙΑ & ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗAφιέρωμα στον μεγάλο μεταβυζαντινό μελωδό Ζαχαρία τον Χανεντέ στο Γενί  Τζαμί της Θεσσαλονίκης 

Aφιέρωμα στον μεγάλο μεταβυζαντινό μελωδό Ζαχαρία τον Χανεντέ στο Γενί  Τζαμί της Θεσσαλονίκης 

 Επιμέλεια Γιώργος Πισσαλίδης 

Στις 27 Μαΐου 2023, ημέρα Σάββατο, και ώρα 19:30, θα πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης και σε συνδιοργάνωση της Κοινότητας Νεοχωρίου Βοσπόρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ και της «Ενωσις Ομογενών εκ Κωνσταντινουπόλεως Β.Ε.», συναυλία με τον τίτλο «Ο Νεοχωρίτης Χανεντέ Ζαχαρίας», στο Γενί Τζαμί. 

Παραθέτουμε το πρόγραμμα της εκδήλωσης 

“Φρικτόν το βήμα σου “ ήχος πλάγιος β! Σύνθεση του Ζαχαρία του Χανεντέ 

“Χουμαγιούν Πρεσρέβ” Σύνθεση του Βελί Ντεντέ 

“Χουμαγιούν Τσεμπέρ Μουραππά Μπεστέν” Σύνθεση του Ζαχαρία του Χανεντέ 

“Χουμαγιούν Χαφίφ Κιάρ” Σύνθεση του  Ιμπραήμ Κιάρ 

“Χιτζάζ Μουραππά Αγίρ Σεπάι” Σύνθεση του Ζαχαρία του Χανεντέ 

“Ουζάλ Γιουρούκ Σεμάι” Σύνθεση του Ζαχαρία του Χανεντέ

“Χιτζάζ Σεμάι” ‘Άγνωστου -Συλλογή Δημήτρη Καντεμίρη  

Συμμετέχουν οι μουσικοί 

Δήμος Παπατζαλάκης : Πρωτοψάλτης Καθεδρικού Ναού Τίμιου Προδρόμου Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης 

Χαρούν Κορμκμάζ: Σερχανεντέ 

Ριντβάλ Αϊντβιλί: Χανεντέ 

Χασάν Κιρίς: Χανεντέ 

Ερχάν Μπαϊράμ: πολίτικη λύρα

Ασινέθ Φωτεινή Κοκκάλα: κανονάκι 

Αχμέτ Αλτινκαϊνάκ : νέι

Φαχρεττίν Γιαρκίν: νταϊρέ 

Νικόλαος Παπαγεωργίου: τανμπούρ (ταμπουράς), καλλιτεχνική επιμέλεια

 

Λίγα λογια για τον Ζαχαρία τον Χανεντέ 

Ο ελληνορθόδοξος Ζαχαρίας, ο επονομαζόμενος «Χανεντές» (=τραγουδιστής – εννοώντας προφανώς τον Θεσπέσιο τραγουδιστή), ήταν κορυφαίος ελληνορθόδοξος μελοποιός και τραγουδιστής.

Οι Τούρκοι μελετητές θεωρούν ομόφωνα ότι ήταν ο σημαντικότερος συνθέτης έργων για φωνή και θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες μορφές της Κλασικής Ανατολικής Μουσικής.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη (εκτιμάται το 1680) και ήταν γόνος εύπορης οικογένειας που ασχολούνταν με το εμπόριο γούνας όπως κι ο ίδιος.

Ανήκε σε μια από τις ισχυρότερες και πλουσιότερες συντεχνίες της Πόλη, αυτής των γουναράδων, τη διοίκηση της οποίας είχαν πάντα οι Ρωμιοί για αυτό σε ορισμένα έγγραφα της εποχής αναφέρεται συχνά κι ως «Kürkçü» (γουναράς). 

Σύμφωνα με τούρκικες πηγές ήταν τραγουδιστής στο παλάτι στα χρόνια των Σουλτάνων Αχμέτ Γ΄ (1703‐1730) και του Μαχμούτ Α΄ (1730‐1754) όπου τραγουδούσε δικές του συνθέσεις, γεγονός που επιδοκίμαζε ο σουλτάνος.

Το παλάτι του Αχμέτ Γ!

Σε πολλά χειρόγραφα αναφέρεται ως “Mir Cemil” (=Θεσπέσιος Κύριος) και για αυτό θεωρήθηκε από πολλούς μελετητές πως έγινε μουσουλμάνος κάτι που όμως δεν επιβεβαιώνεται. Το πιο πιθανό είναι να του δόθηκε ως τιμητικός τίτλος ή παρατσούκλι παρά ως μουσουλμανικό όνομα.

Σε ανέκδοτη βιογραφία του ο Ραούφ Γεκτά Μπέι (1871 – 1935) γράφει ότι ο Ζαχαρίας έψαλλε και σε τεκέδες (μοναστήρια) των Μεβλεβί

Έκανε συνθέσεις τόσο κοσμικής όσο κι εκκλησιαστικής μουσικής.

Ο συγγραφέας και ιστορικός Yılmaz Öztuna αναφέρει ότι οι συνθέσεις του Ζαχαρία αποπνέουν έναν «ορθόδοξο μυστικισμό», καθώς είναι φανερή η επιρροή της εκκλησιαστικής μουσικής στα έργα του.

Διδάχτηκε την εκκλησιαστική μουσική από τον Πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας (=το Οικουμενικό Πατριαρχείο) τον Δανιήλ με τον οποίο ήταν φίλοι.

Αρχιψάλτης Δημήτρη Παπατζαλάκης

Στα χρόνια του σουλτάνου Αχμέτ Γ΄ ζούσε στο παλάτι για αυτό και οι συνθέσεις του είναι στην Οθωμανική γλώσσα.

Ο Σουλτάνος που ήταν ιδιαίτερα φιλόμουσος είχε συγκεντρώσει στην Αυλή του τους καλύτερους Άραβες, Πέρσες και Ρωμιούς μουσικούς που ανάμεσα τους αναδείχτηκε ο Ζαχαρίας ως ο πιο καλλίφωνος τραγουδιστής και συνθέτης.

Η συνύπαρξη του με αυτές τις εθνικότητες έχουν άλλωστε επηρεάσει ολοφάνερα τα έργα του και είναι αισθητή η επιρροή του Ζαχαρία από την Περσική κλασσική μουσική.

Ριτβάν Αϊντλινί

Συχνά κάνουν αναφορές στο έργο του Έλληνες αλλά και Τούρκοι θεωρητικοί καθώς ακόμα και σήμερα επιλέγονται οι συνθέσεις του κοσμικής μουσικής για να συγκαταλέγονται σε συλλογές σημαντικών συνθέσεων της Οθωμανικής μουσικής.

Ενώ έχει συνθέσει πάνω από 100 έργα σώζονται όμως μόνο περίπου 20 από αυτά.

Ο Ζαχαρίας ήταν γνωστός και ως ο δημιουργός ενός είδους εκκλησιαστικού ύμνου που είναι γνωστός ως «καλοφωνικός ειρμός» που είναι έντεχνη σύνθεση που παραπέμπει στα καθιστικά αργόσυρτα δημοτικά τραγούδια (τα λεγόμενα επίσης «της τάβλας»).

Νίκος Παπαγεωργίου

Το 1830 εκδίδεται μια συλλογή μουσικής με το όνομα «Ευτέρπη» που περιέχει 102 τραγούδια από τα οποία το 89 είναι στην Οθωμανική γλώσσα ενώ τα υπόλοιπα είναι σε ελληνικούς στίχους.

Το 1868 ο λεξικογράφος Κυριάκος Φιλοξένης για πρώτη φορά έθεσε το ζήτημα της πατρότητας των συνθέσεων της Ευτέρπης και υποστηρίζει πως οι εκδότες της συλλογής παρέλειψαν να αναφέρουν « τον κυρίως ποιητήν του πονήματος και τον γράψαντα το πρώτον» δηλαδή τον Ζαχαρία τον Χανεντέ, άποψη που έχει κι αρκετούς άλλους υποστηρικτές.

Υπολογίζεται πως πέθανε στην Κωνσταντινούπολη αρκετά αργότερα από το 1750 χωρίς όμως απόλυτη βεβαιότητα και δεν είναι γνωστός ο τόπος ταφής του.

Aσινέθ Φωτεινή Κοκκάλα Photo@Yannis Gutman

Μοιραστείτε