ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΡΘΡΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ακολουθήστε μας:
19 March, 2024
ΚεντρικήΙΣΤΟΡΙΑ - ΙΔΕΕΣ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΟι πολιτικές ιδέες του Τ.Σ. Έλιοτ Μέρος Γ!” του Ράσελ Κέρκ

Οι πολιτικές ιδέες του Τ.Σ. Έλιοτ Μέρος Γ!” του Ράσελ Κέρκ

του Ράσελ Κέρκ

Κλείνουμε με το τρίτο μέρος της ιστορικής ομιλίας του κορυφαίου συντηρητικού στοχαστή της Αμερικής, Ράσελ Κέρκ για τις πολιτικές απόψεις του Τ.Σ. Έλιοτ (το πρώτο και δεύτερο μέρος εδώ και εδώ) , ο οποίος υπήρξε ριζοσπάστης στην ποίηση και συντηρητικός στην ηθική και πολιτική.

Η ομολογία του Έλιοτ ως βασιλόφρων, σήμαινε κυρίως την υποστήριξη του Αγγλικού θρόνου, έχοντας γίνει Βρετανός πολίτης, και ότι ενέκρινε τις πατροπαράδοτες μοναρχίες αλλού – αυτές που διεσώθησαν από τον χρόνο και τη φρενίτιδα των επαναστατών που επακολούθησαν τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους. Δεν είχε την παραμικρή πρόθεση να επιβαρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες με έναν μονάρχη, όπως και ο πρόγονος του Τζον Άνταμς (ο οποίος παρ’ όλα αυτά, είχε κατηγορηθεί για ακριβώς ένα τέτοιο σχέδιο): στην Αμερική μια βασιλεία θα ήταν ένα αφύσικο και ανυπόστατο βάρος.

Βασίλισσα Βικτώρια

Λίγα πράγματα για την πολιτική της Αμερικής

Άλλεν Τέητ

Aπό την στιγμή που ο Έλιοτ δεν είχε γράψει σχεδόν τίποτα σχετικά με την πρακτική πολιτική της Αμερικής, είναι περιττό εδώ να εμβαθύνουμε για τις Αμερικανικές απόψεις του, εκτός από το να παρατηρήσουμε εν παρόδω την χαμηλή εκτίμηση του για τον Φράνκλιν Ρούζβελτ και την μεγάλη  του εκτίμηση για τον γερουσιαστή Ρόμπερτ Τάφτ τον πρεσβύτερο. Είχε υποστηρίξει έντονα μια ομάδα ονομαζόμενη Νότιοι Αγροτιστές (Υποστηριχτές του παλιού Νότου και της αγροτικής ζωής έναντι της βιομηχανικής καθώς και εχθροί της Νιου Ντήλ), και μεταξύ τους ήταν καλά εξοικειωμένος με τον Άλλεν Τέιτ, ένα συχνό αρθρογράφο του “Κριτήριον”. Είχε επηρεαστεί από τις συντηρητικές πολιτικές πεποιθήσεις του Ίρβιν Μπάμπιττ (μέντορας του από το Χάρβαρντ) και του Πωλ Έλμερ Μορ, των κορυφαίων ουμανιστών κριτικών. Μοιραζόταν τις ανησυχίες τους περί των τάσεων της Αμερικανικής δημοκρατίας, αλλά πρότεινε να μην αλλάξει το συνταγματικό πλαίσιο, και όσο για την αντιμετώπιση της κατάστασης, οι ελπίδες του εναποτίθενται στην αποκατάσταση της μάθησης – ένα θέμα που συζήτησε εκτενώς σε μια σειρά ομιλιών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο κατά τη διάρκεια του 1950. (Οι ομιλίες “Στόχοι της Εκπαίδευσης” περιλαμβάνονται στην συλλογή “Για να κριθεί ο Κριτικός”) Ένα περιοδικό που εκδόθηκε από την Επιτροπή Κοινωνικής Σκέψης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, το Μέτρο, δημοσίευσε τις ομιλίες του Έλιοτ για την εκπαίδευση σύντομα μετά την εκφώνηση τους.

Ο Ρόμπερτ Χάτσινς, τότε πρύτανης του Πανεπιστημίου του Σικάγο, δημοσίευσε σε ένα μετέπειτα τεύχος του Μέτρου μια μάλλον απότομη ανταπάντηση, στην οποία ο Χάτσινς είπε, μεταξύ άλλων, ότι “η μόνη διαφορά μεταξύ του Έντμουντ Μπερκ και του Έλιοτ είναι ότι ο Έλιοτ είναι δημοκρατικός ενώ ο Μπερκ όχι.” Στην επόμενη επίσκεψή του στο Σικάγο, ο Έλιοτ βρέθηκε σε ένα δείπνο προς τιμήν του με τον Ρόμπερτ Χάτσινς καλεσμένο. Αναζητώντας τον Χάτσινς, ο Έλιοτ τον  ρώτησε, με τον γνωστό πολιτισμένο τρόπο του, “Δρ. Χάτσινς, είμαι ευγνώμων για τον κόπο σας να σχολιάσετε τις διαλέξεις μου για την εκπαίδευση, αλλά είμαι μπερδεμένος σχετικά με το σχόλιό σας για τον Μπερκ και εμένα. Ποτέ δεν έχω αποκαλέσει τον εαυτό μου δημοκρατικό, και υποθέτω πως και ο Μπέρκ στην εποχή του ήταν μάλλον περισσότερο δημοκρατικός από εμένα. Έτσι, θα μπορούσατε να μου εξηγήσετε τι εννοούσατε;” Αλλά ό Χάτσινς γύρισε την πλάτη του και απομακρύνθηκε. “Γιατί το έκανε αυτό, Δρ. Κιρκ;” “Επειδή ποτέ δεν διάβασε Μπερκ”, του απάντησα. “Ο Χάτσινς υπέγραψε ένα άρθρο επίθεσης στον Μπερκ που δημοσιεύθηκε στο Τόμιστ, αλλά το άρθρο είχε συνταχθεί εξ ολοκλήρου από κάποιον άλλο, και αυτό είναι το μόνο που γνωρίζει ο Χάτσινς για τον Μπερκ. Παρουσίασες την αβυσσαλέα άγνοιά του για το θέμα.” Όπως πολλοί στα πανεπιστήμια, ο Ρόμπερτ Χάτσινς παρουσιαζόταν σαν ισότιμος δημοκράτης στη θεωρία, αλλά στη πράξη ήταν ένας τολμηρός δικτάτορας. Ο Έλιοτ είχε ταλέντο να εξοργίζει τέτοιους τύπους.


Συνεπής Τόρι

Όσον αφορά την Αγγλική πολιτική, ο Έλιοτ ήταν συνεπής Τόρι, αντί ο συνηθισμένος συντηρητικός. (Οι δύο κομματικές ετικέτες δεν είναι ταυτόσημες: ο Ντισραέλι σκεφτόταν να αλλάξει το όνομα της παράταξης σε Τόρι, αφού ο Πιλ το ονόμασε Συντηρητικό Κόμμα, αλλά ο Μέτερνιχ, ο οποίος ήταν εξόριστος, απέτρεψε τον Ντισραέλι.) Το να υποστηρίζεις τους Τόρι σημαίνει αφοσίωση στον Βασιλιά και την Εκκλησία, οι Τόρι είναι συνδεδεμένοι με την Αγγλικανή Εκκλησία – και, τουλάχιστον σε περασμένες εποχές με τους προύχοντες, και τους μικρής-έκτασης γαιοκτήμονες. Έτσι λοιπόν και ο Έλιοτ: είχε δηλώσει βασιλόφρων (αν και, εδώ που τα λέμε, εννέα στους δέκα Άγγλους υπηκόους εγκρίνουν την βασιλική οικογένεια), ήταν αφοσιωμένος στην Αγγλικανή Εκκλησία και για κάποια χρόνια επίτροπος εκκλησίας στο Λονδίνο, και πίστευε ότι η τάξη των παλαιών οικογενειών της Αγγλίας παρείχε στο έθνος ηγέτες, σε διάφορους τομείς της κοινωνίας, που δε θα έπρεπε να αντικατασταθούν από μια ελίτ, υποτιθέμενης αξιοκρατίας. Ωστόσο, οι πολιτικοί στοχαστές και ηγέτες που θαύμαζε περιελάμβαναν τον μέγα Γουίγκ Έντμουντ Μπερκ – του οποίου το όνομα εμφανίζεται αρκετά συχνότερα στις ομιλίες του Έλιοτ ύστερα, από δικής του απόφασης, να δημοσιευτεί το βιβλίο μου «Η Συντηρητική Σκέψη» από την Φάμπερ και Φάμπερ. Τόσο στο παλαιότερο δοκίμιό του για τον Τσάρλς Γουίμπλεϊ, όσο και στην μετέπειτα ομιλία του για την λογοτεχνία της πολιτικής, ο Έλιοτ σχολιάζει τέσσερις πολιτικούς συγγραφείς, αυθεντίες της λογοτεχνίας, που ξεκάθαρα έχουν επηρεάσει τις δικές του πεποιθήσεις: Μπόλινμπροκ, Μπερκ, Κόλριτζ, και Ντισραέλι. (Στο δοκίμιό του περί του Γουίμπλεϊ, αναφέρει επίσης τον Λόρδο Χάλιφαξ.) Η πολιτική σκέψη του Έλιοτ, κατά μεγάλο μέρος, κατάγεται από αυτούς τους μεγάλους συντηρητικούς, προσεγγίζει περισσότερο εκείνη του Κόλριτζ, τον οποίο ο Έλιοτ αναγνωρίζει ως “έναν δικό μου άνθρωπο.”

Εντμουντ Μπέρκ


Ο Συντηρητικός Κενός Άνθρωπος

Έτσι, δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερα εξωτικό στις πολιτικές αρχές του Έλιοτ: είναι συνδεδεμένες με την Αγγλική ιστορία, το Αγγλικό σύνταγμα, και τη θεολογία της Αγγλικανής Εκκλησίας. Αυτές οι αρχές τον απέτρεψαν από το να υποστηρίξει το Συντηρητικό Κόμμα της εποχής του. Τον Ιούνιο του 1929, όταν ο Μακντόναλντ και οι Εργατικοί κέρδισαν τις εκλογές, εξαναγκάζοντας τον Μπώλντγουιν και τους Συντηρητικούς εκτός κυβέρνησης (αν και οι Συντηρητικοί είχαν λάβει την πλειονοψηφία της λαϊκής ψήφου) ο Έλιοτ διαπίστωσε πως το νέο Φιλελεύθερο-Εργατικό υπουργικό συμβούλιο δεν είχαν καμία καινοτόμο ιδέα. Τι μπορεί να γίνει σε μια εποχή όπου οι φασίστες και οι κομμουνιστές έχουν μεγαλύτερη επιρροή μεταξύ των διανοούμενων και μεταξύ των ψηφοφόρων;

Έγραψε στο Κριτήριον:

Αυτό είναι φυσικά μια μεγάλη ευκαιρία – για το Συντηρητικό Κόμμα, μια ευκαιρία την οποία είμαστε αρκετά βέβαιοι πως θα αποτύχει να αδράξει. Είναι η ευκαιρία να σκεφτεί με άνεση χρόνου, και να εκτιμήσει τις προσπάθειες ιδιωτών που έχουν ήδη σκεφτεί. Το Εργατικό Κόμμα είναι ένα καπιταλιστικό κόμμα υπό την έννοια ότι υπάρχει λόγω της φήμης της σκέψης των Φαβιανών της προηγούμενης γενιάς… Το Συντηρητικό Κόμμα έχει μια τεράστια ευκαιρία στο γεγονός ότι σε κανενός τη μνήμη κάτω των εξήντα, έχει οποιαδήποτε επαφή με τη νοημοσύνη. Απολαμβάνει, όπως κανένα άλλο πολιτικό κόμμα της εποχής, ένα πλήρη νοητικό κενό: ένα κενό που μπορεί να γεμίσει με οτιδήποτε, ακόμη και με κάτι πολύτιμο.

Οι ηγέτες των Συντηρητικών ήταν Κενοί Άνθρωποι. Ο Έλιοτ φοβόταν πως οι πολιτικοί και κοινωνικοί θεσμοί της Βρετανίας κατέρρεαν, ότι αδύναμοι πολιτικοί, φιλοπόλεμα συνδικάτα, μια δυσκίνητη γραφειοκρατία, ένα απαθές κοινό, μια Εκκλησία που δεν είχε νόημα για τους περισσότερους Άγγλους, μια εμμονή με τις απολαβές και την δαπάνη – αυτά τα φαινόμενα και οι καταστάσεις διάβρωναν αμετάκλητα την Αγγλία που ο Έλιοτ αγαπούσε. Στο μεγαλύτερο μέρος οι προβλέψεις του Έλιοτ δικαιολογούνταν από τα γεγονότα που ακολούθησαν.

Προσπαθώντας να διατηρήσει μια ανθρώπινη κοινωνία

Όπως ο φίλος μου Βίλχελμ Ρέπκε, κυρίες και κύριοι, να κάνετε το ίδιο. Εκει μέσα θα βρείτε, από τη μια, μια κατάρριψη των προτάσεων του Καρλ Μάνχαϊμ για μια προγραμματισμένη κοινωνία – έναν όντως καθολικό σχεδιασμό. “Ένα πράγμα το οποίο πρέπει να αποφευχθεί είναι μια προγραμματισμένη κοινωνία,” γράφει ο Έλιοτ, “ένα πράγμα που πρέπει να διαπιστώσουμε είναι τα όρια του προγραμματισμού.” Πιθανώς ο Έλιοτ να έλεγε, αν τον ρωτούσαν, ότι το πιο σημαντικό εδάφιο στο τελευταίο του ισχνό βιβλίο είναι αυτό που έχει σχέση με την έννοια της εξάρτησης του πολιτισμού μας, ή οποιοδήποτε πολιτισμού, στα θρησκευτικά πιστεύω. Ένα μέρος του αποσπάσματος:

Δεν πιστεύω ότι ο πολιτισμός της Ευρώπης θα μπορούσε να επιβιώσει από την πλήρη εξαφάνιση της Χριστιανοσύνης. Και είμαι πεπεισμένος, όχι μόνο επειδή είμαι Χριστιανός, αλλά ως σπουδαστής της κοινωνικής βιολογίας. Εάν η Χριστιανοσύνη φύγει, τότε το σύνολο του πολιτισμού μας θα φύγει επίσης. Τότε θα πρέπει οδυνηρά να ξαναρχίσουμε, και δεν μπορεί να επιβληθεί μια έτοιμη κουλτούρα. Πρέπει να περιμένει κανείς για να μεγαλώσει το γρασίδι, για να ταΐσει τα πρόβατα, για να δώσουν μαλλί από το οποίο θα φτιαχτεί το καινούργιο παλτό. Πρέπει να περάσουμε πολλούς αιώνες βαρβαρότητας. Δεν θα ζήσουμε για να δούμε τον καινούργιο πολιτισμό, ούτε και οι απόγονοι μας, και αν το κάναμε, δεν θα ήμασταν ευτυχισμένοι.

Συνεχιζόμενη παρακμή

 

Μετά τον θάνατο του Έλιοτ, πολλές ατυχείς επιλογές έλαβαν χώρα στην Βρετανία, και η παρακμή που οδυρόταν ο Έλιοτ έχει συνεχιστεί με γοργούς ρυθμούς, με διάφορους τρόπους – αν και όχι σε όλα. Η σκόπιμη μείωση των διανοητικών προτύπων στα Βρετανικά σχολεία και πανεπιστήμια, καθώς και οι επίσημες διαμαρτυρίες δυσπιστίας από επιφανείς επισκόπους και αρχιεπίσκοπους, είναι μεταξύ των απογοητευτικών φαινομένων. Ωστόσο, δεν είναι δυνατόν, μας λέει ο Έλιοτ, να μετρήσουμε την μακροχρόνια επίδραση ενός ποιητή ή ενός φιλοσόφου. Στο πλήρωμα του χρόνου, ίσως να διαπιστώσουμε πως ο Έλιοτ έσπειρε με μεγαλύτερη επιτυχία απ’ ότι νόμιζε, και ότι τα πολιτικά και κοινωνικά γραπτά του θα αντέξουν μαζί με την ποίησή του και θα καρποφορήσουν. Πρέπει να είμαστε πολύ υπομονετικοί, είπε ο Έλιοτ, εν αναμονή της διάλυσης του φιλελευθερισμού και της ανάκτησης της παράδοσης. Ο φίλος μου ο Έλιοτ δεν περίμενε ότι θα γυρίσει πίσω ο χρόνος από κάποια κοινωνική ή λογοτεχνική μαγεία, ούτε φανταζόταν ότι θα μας αρέσει το αποτέλεσμα, ακόμη και αν ήταν πιθανό – γιατί είμαστε όλοι πλάσματα της εποχής στην οποία έχουμε γεννηθεί. Όπως ο ίδιος εξέφρασε αυτήν τη σκληρή αλήθεια στο Λίτλ Γκίντινγκ, “Δε μπορούμε να επαναφέρουμε παλιές πολιτικές / Ή να ακολουθήσουμε ένα αρχαίο τύμπανο” Η ανάγνωση του Έλιοτ δε θα μας πει πως να εξισορροπήσουμε τον προϋπολογισμό και να μειώσουμε το δημόσιο χρέος – αν και ο ποιητής της «Έρημης Χώρας» ήταν τραπεζίτης για μερικά χρόνια. Αλλά η ποίησή του μας λέει πολλά για την ανθρώπινη φύση, το μεγαλείο και τη δυστυχία της, και η γραφή του μας παρουσιάζει τα “αέναα πράγματα.” Γνώρισα τον Έλιοτ κάπως ηλικιωμένο, και τον καταλαβαίνω καλύτερα τώρα που οι στάχτες του βρίσκονται στην μεσαιωνική εκκλησία του Ίστ Κόκερ. Γιατί, όπως ο Έλιοτ έγραψε επίσης στο Λιτλ Γκίντινγκ,

Γι’ αυτό οι νεκροί δεν είχαν λόγια, όταν ζούσαν, Μπορούν να σου πουν, όντας νεκροί: η επικοινωνία Των νεκρών εκφράζεται με τη φωτιά πέραν της γλώσσας των ζωντανών».

Η ομιλία αυτή δόθηκε στο Heritage Foundation στις 9 Φεβρουαρίου 1989.

Ο Ράσελ Κέρκ (1918-1994) υπήρξε ο συγγραφέας 32 βιβλίων, εκατοντάδων δοκιμίων σε περιοδικά και πολλών μικρών ιστοριών. Τόσο το «Τάιμ» όσο και το «Νιουζγουήκ» τον περιέγραψαν ως ένα από τους κορυφαίους στοχαστές της Αμερικής, ενώ οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» παραδέχθηκαν την τεράστια επίδραση που εξάσκησε όταν το 1998 έγραψαν ότι το βιβλίο του  The Conservative Mind: From Burke to Eliot («Ο Συντηρητικός Νούς: Από τον Μπέρκ στον Έλιοτ») “έδωσε στους Αμερικανούς συντηρητικούς μια ταυτότητα και μια γενεαλογία και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην διαμόρφωση του μεταπολεμικού συντηρητικού κινήματος”

του Ράσελ Κέρκ

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΜΕΡΗ

Μοιραστείτε