
του Κώστα Παρχαρίδη
Είχα τη χαρά να παρακολουθήσω στη Θεσσαλονίκη το ντοκιμαντέρ «Παύλος ένας ασυνήθιστος βασιλιάς». Ήταν μια ευχάριστη και πρωτόγνωρη εμπειρία αφού όλη μου τη ζωή είχα μεγαλώσει βλέποντας ανάλογες δουλειές με βάση την οπτική και την αισθητική της αριστεράς.
Μιλώ για οπτική και αισθητική γιατί σε καμιά περίπτωση ένα ντοκιμαντέρ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως συγγραφή ιστορίας. H λογική του είναι να μας παρουσιάσει επιφανειακά κάποια πλευρά κάποιου γεγονότος, να μας ερεθίσει την περιέργεια για περαιτέρω έρευνα και αναζήτηση. Βέβαια ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να είναι εργαλείο προπαγάνδας που θα εξάψει πάθη, θα μεγαλώσει αντιθέσεις, θα φωτίσει μονόπλευρα τα γεγονότα, θα παραπληροφορήσει, θα σπιλώσει πρόσωπα …

Εδώ είναι η ποιοτική διαφορά του «Παύλου». Η οπτική που επέλεξαν οι συντελεστές ήταν αυτή της παρακολούθησης της ζωής του βασιλιά από τα παιδικά χρόνια μέχρι το θάνατο του δίνοντας έμφαση στην προσωπικότητα και το χαρακτήρα του, τόσο στις οικογενειακές του σχέσεις, όσο και στο δημόσιο βίο. Αναπόφευκτα λοιπόν, αφού ο Παύλος ήταν και είναι ένα μεγάλο κομμάτι της εθνικής μας ιστορίας έγινε και μια παράλληλη αφήγηση των ιστορικών γεγονότων. Δεν θα μπω στην ουσία της παρουσίασης του ιστορικού πλαισίου και αν έγινε με επιστημονική ακρίβεια, σφαιρικά ή μονόπλευρα, θα μιλήσω για τον τρόπο και την αισθητική.
Σχεδόν όλα τα ντοκιμαντέρ μέχρι σήμερα που αφορούσαν περιόδους όπως ο εθνικός διχασμός, η 4η Αυγούστου, η κατοχή, ο εμφύλιος και έπειτα, είναι γεμάτα με στερεότυπα του τύπου, γερμανόφιλος (Κωνσταντίνος Α’), στυγνός δικτάτορας, μοναρχοφασίστας, φασίστες κ.α. Όλα αυτά τα διχαστικά, μεταπολιτευτικά προβάλλονταν παντού( ειδικά στην κρατική- δημόσια τηλεόραση) δηλητηριάζοντας τις ψυχές των Ελλήνων βάζοντας μας σε έναν μανιχαΐστικό τρόπο σκέψης, που όλα είναι άσπρο μαύρο. Εδώ, το ντοκιμαντέρ που παρακολούθησα έκανε την ποιοτική και εθνικά ωφέλιμη διαφορά. Είχε φυσικά μια σαφώς θετική οπτική για την παρουσία της βασιλικής οικογένειας στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας και αυτό είναι λογικό. Δεν αναμόχλευσε όμως παλιά πάθη, δεν προσπάθησε να πάρει κάποια ρεβάνς από πολιτικούς αντιπάλους της δυναστείας. Δεν έπεσε στην παγίδα να χρησιμοποιήσει την γλώσσα της «άλλης» πλευράς και να αναπαράγει στερεότυπα, ήταν δηλαδή ιδιαίτερα προσεκτική στο να μην γίνει αυτή η δουλειά ένα νέο καύσιμο υλικό στη μηχανή του εθνικού διχασμού. Έτσι για παράδειγμα όταν αναφέρθηκε στο περιστατικό του Λονδίνου, μεταξύ της βασίλισσας Φρειδερίκης και της Κυρίας Αμπατιέλου, τον σύζυγο της δεύτερης δεν τον στόλισε με κάποιο ψυχροπολεμικό κοσμητικό, αλλά τον ανέφερε έντιμα ως αριστερό αγωνιστή. Πέρασε δηλαδή την άποψη ότι μπορούμε να μιλήσουμε για το παρελθόν, να τιμήσουμε και να εκτιμήσουμε η κάθε πλευρά τους ήρωες- πρωταγωνιστές της, αλλά ταυτόχρονα να ξεχάσουμε το μίσος που χώρισε τις δύο πλευρές.

Επίσης μέσα από το σαφώς φιλοβασιλικό αυτό έργο έγινε και μια κριτική στη στάση του Παύλου αλλά και της δυναστείας γενικότερα, στο θέμα της πολιτικής εμπλοκής. Θα μπορούσε να πει κανείς της «άλλης» πλευράς ότι αυτό είναι λίγο, θα έλεγα ότι είναι γενναίο και η αυτοκριτική είναι κάτι που μας έλειψε για χρόνια και όταν γίνεται μόνο όφελος μπορεί να προσφέρει. Το ντοκιμαντέρ αυτό είχε σαφώς, τον αέρα, το ήθος, τις αξίες και την αισθητική ενός κόσμου που από την μεταπολίτευση και μετά, περιθωριοποιήθηκε, λοιδορήθηκε, και τελικά κατά τη γνώμη μου την πλήρωσε όλη η χώρα με την κρίση που ζει τόσο στον οικονομικό όσο και αξιακό τομέα. Εδώ έρχεται και το φινάλε με τον συνονόματο εγγονό του βιογραφούμενου βασιλιά, Παύλο, να μιλά για τον παππού του, που τον γνώρισε κυρίως μέσα από τις διηγήσεις της γιαγιάς του και να καταλήγει μέσα από τις θετικές πλευρές της προσωπικότητας του προγόνου του στη λύση κλειδί για τα προβλήματα μας ως έθνος. Το ντοκιμαντέρ αυτό, εξιστορούσε το παρελθόν αλλά με το βλέμμα στο μέλλον, το συνιστώ ανεπιφύλακτα !!!