Επιμέλεια Γιώργου Πισσαλίδη
Δέκα συνθέτες από έξι διαφορετικές χώρες γράφουν για την αρχαιοελληνική επτάχορδη λύρα, και τα έργα τους παρουσιάζονται από τον σολίστ αρχαίας λύρας Νίκο Ξανθούλη σε δύο ρεσιτάλ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την Τρίτη 28 Φεβρουαρίου και στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και την Κυριακή 5 Μαρτίου .
To πρώτο μέρος του προγράμματος απoτελείται από σύντομης διάρκειας έργα του Johann Sebastian Bach, του Garry DW Judd, του Thomas Bramel, του Vasco Pereira, του Nikolas James, του Vincent Kennedy, του David Martynuik και της Véronique Bracco.
Στη δεύτερη ενότητα, θα ακουστούν οι συνθέσεις Φαντασία σε υποδόχμιο ρυθμό του Δημητρίου Δελφινόπουλου, Argo Ergo Sum (Δημιουργώ, άρα υπάρχω) του Θανάση Δρίτσα και Κοντσέρτο για αρχαία λύρα και συμφωνική ορχήστρα του Νίκου Ξανθούλη σε διασκευή για λύρα και κουαρτέτο εγχόρδων του ίδιου. Συμπράττει το Κουαρτέτο Εγχόρδων L’Anima, το οποίο απαρτίζεται από τις βιολονίστες Στέλλα Τσάνη και Μπρουνίλντα-Ευγενία Μάλο, τον βιολίστα Ηλία Σδούκο και την τσελίστα Λευκή Κολοβού.
Λίγα λόγια για το ρεσιτάλ από τον Νίκο Ξανθούλη
«Με την κατάρρευση του αρχαίου ελληνικού κόσμου, τον 5o αιώνα μ.Χ., το “εθνικό” όργανο των αρχαίων Eλλήνων, με τη συνοδεία του οποίου τραγούδησε ο Ορφέας, έπαψε να υπάρχει. Ταυτίστηκε με την ειδωλολατρική μουσική και όφειλε, όπως κι εκείνη, να εξαφανιστεί από προσώπου γης. Παρόλα αυτά η λύρα, κατά περίεργο τρόπο, συνέχισε να συμβολίζει την ουσία της ευρωπαϊκής μουσικής είτε μέσα από τη ζωγραφική –προπαντός στην Αναγέννηση– είτε σε ένα συλλογικό ασυνείδητο. Ένα όργανο, όμως, δεν υπάρχει αν δεν έχει ρεπερτόριο. Και τα έργα πρέπει να γραφτούν από καλούς συνθέτες.
Ως μέλος της ομάδας Three Essential Elements ζήτησα τη συνδρομή των μελών της. Ζήτησα, όμως, από ακόμη δύο έλληνες δημιουργούς να γράψουν έργα με συνοδεία κουαρτέτου εγχόρδων. Με ενθουσιασμό ανταποκρίθηκαν όλοι τους, και σας παρουσιάζουμε, σε παγκόσμια πρώτη, συνθέσεις γραμμένες αποκλειστικά για την αρχαιοελληνική επτάχορδη λύρα.»
Ο Νίκος Ξανθούλης παρουσιάζει τους συνθέτες του ρεσιτάλ
Στον προσωπικό του λογαριασμό στο φ/μ ο Νίκος Ξανθούλης γράφει για τους συνθέτες των έργων του ρεσιτάλ αρχαίας λύρας:
Ο Δημήτριος Δελφινόπουλος είναι ένας συνάδελφος, αλτίστας, από την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. Βαθύς γνώστης της Τέχνης των ήχων, ακούραστος ερευνητής της αρχαίας Ελληνικής Μουσικής, συνθέτης με έμπνευση και τεχνική, ιδρυτής του μουσικού συνόλου αρχαίας Ελληνικής μουσικής «Ορφεία Αρμονία» έγραψε για τη συναυλία μας την ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΓΙΑ ΛΥΡΑ ΣΕ ΥΠΟΔΟΧΜΙΟ
Το έργο χαρακτηρίζεται από τον πρωταγωνιστικό ρόλο της αρχαίας λύρας, ή αλλιώς χέλυος, σε μια μουσική συνήχηση με κουαρτέτο εγχόρδων. Οι διάλογοι της λύρας με τα έγχορδα ορίζονται από συνδυασμούς αρχαίων τρόπων και των λεγομένων ευρωπαϊκών διαστημάτων. Η χρήση του υποδόχμιου ρυθμού, που σχηματίζεται από βραχείες και μακρές συλλαβές ως — υ – υ — , κυριαρχεί μέσα από την ανάδειξη των τεχνικών και δυνατοτήτων της αρχαίας λύρας.
Ο Αθανάσιος Δρίτσας δεν είναι μόνον ένας ακριβός φίλος αλλά και ένας συνθέτης του οποίου το έργο σέβομαι, αγαπώ και τιμώ. Για τη συναυλία μας του ΜΜΑ και ΜΜΘ έγραψε ένα υπέροχο έργο γεμάτο αισιοδοξία και κομψότητα με τίτλο Argo Ergo Sum για αρχαία λύρα και κουαρτέτο εγχόρδων που θα παίξουμε με το L’ anima String Quartet.
Λέει λοιπόν ο αγαπημένος μας γιατρός-συνθέτης αλλά και συνθέτης-γιατρός:
“Οι διαχρονικοί συμβολισμοί της αρχαίας λύρας σχεδόν ταυτίζονται με την θεραπευτική δύναμη της μουσικής. Στη προσέγγιση της βιωματικής μουσικής θεραπείας σήμερα ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ολιστικά και η θεραπευτική μέθοδος βασίζεται στην αντίληψη της ζωής ως δημιουργικής μουσικής παράστασης. Argo Ergo Sum σημαίνει δημιουργώ άρα υπάρχω σε αντίθεση με την παρωχημένη καρτεσιανή αντίληψη Cogito Ergo Sum που σημαίνει σκέπτομαι άρα υπάρχω”.
Η Véronique Bracco είναι η επόμενη συνθέτρια για την οποία θα σας μιλήσω, με το έργο της οποίας θα κλείσω το πρώτο μέρος του ρεσιτάλ μου στις 28 Φεβρουαρίου και 5 Μαρτίου τόσο στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας όσο και αυτό της Θεσσαλονίκης. Η Βερονίκ Μπρακκό είναι ένα πλάσμα του ονείρου, εκεί που το συναίσθημα παίζει τον πρωταρχικό ρόλο.
Το έργο που μου αφιέρωσε φέρει τον τίτλο: Κέρκυρα (στα ελληνικά) με υπότιτλο “Heureux qui, comme Ulysse, a fait un beau voyage”… et retrouve enfin sa bien-aimée (Ευτυχισμένος όποιος σαν τον Οδυσσέα έκανε ένα όμορφο ταξίδι και ξαναβρίσκει τελικά την αγαπημένη του)
Όλη της η μουσική δημιουργία αποπνέει την ομορφιά που διακονεί καθημερινά. Την αφήνω να περιγράψει η ίδια το συνθετικό της έργο:
“Ένα τονικό σύμπαν, περίεργο και ανοιχτό στην εξερεύνηση, αλλά πάντα σχεδιασμένο να εκφράζει συναισθήματα πάνω από όλα, να λέει όσα οι λέξεις δεν μπορούν να πουν, να προκαλέσουν και να αγγίξουν. Ας δημιουργήσουμε έναν δεσμό… καρδιά με καρδιά και ψυχή με ψυχή, ένα σύμπαν πολύ απλά όσο πιο ειλικρινές γίνεται, σε συμφωνία με το ποιος είμαι και τι νιώθω ή θέλω να εκφράσω”.
Ο Ντέιβιντ Μαρτινούικ είναι Αμερικανός και αυτός με μεγάλη καριέρα στην μουσική αγορά των ΗΠΑ. Το βοκαλίζ που έγραψε για τη συναυλία μας είναι σε μια πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη κλίμακα. Λα, σι, ντο#, ρε, μι, φα,σολb.
Ο Βινσεντ Κέννεντυ είναι Ιρλανδός συνθέτης από το Δουβλίνο. Ένας σπουδαίος τρομπετίστας που τελικά αφιερώθηκε στη σύνθεση. Το έργο που έγραψε για την αρχαία λύρα φέρει τον τίτλο “Maria’s Song” “Το Τραγούδι της Μαρίας”. Με συγκίνησε τόσο πολύ όταν το μεσαίο μέρος το αφιέρωσε στον αδερφούλη μου που πρόσφατα έχασα.
Eίμαι τόσο ευγνώμων για τους συνθέτες που έγραψαν για την αρχαία λύρα! Νίκολας Τζαίημς σ’ ευχαριστώ για την ομορφιά της σύνθεσής σου “Χαμένα Πουλιά”.
Αμερικανός συνθέτης και πιανίστας, ο Νίκολας Τζέιμς ίδρυσε και διηύθυνε την Ορχήστρα Δωματίου της Νεβάδα το 2017. Ενώ βρισκόταν στο Λας Βέγκας, δίδαξε για περίπου μια δεκαετία σε τέσσερα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων το UNLV, το Κολλέγιο της Νότιας Νεβάδα και το Ινστιτούτο Τέχνης του Λας Βέγκας. Υπηρέτησε στην εναρκτήρια επιτροπή που ίδρυσε το μουσικό φεστιβάλ NEON (Νevada Encounters Of New music), ένα ετήσιο συμπόσιο συνθετών στην Νεβάδα που αποτελείται από τέσσερις ημέρες συναυλιών, διαλέξεων, ιδιαίτερα μαθήματα και masterclasses Σήμερα ο Νίκολας Τζέημς δραστηριοποιείται στο Σίου Φωλς της Νότιας Ντακότα, όπου ζει με την γυναίκα του Μαίρη και το γιορκσάιρ του Πέρσυ.
