ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΡΘΡΑ

Δεν βρέθηκαν άρθρα

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ακολουθήστε μας:
10 February, 2025
ΚεντρικήΙΣΤΟΡΙΑ - ΙΔΕΕΣ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣO Τσέστερτον και η κριτική της Μοντερνικότητας. Μέρος Α!

O Τσέστερτον και η κριτική της Μοντερνικότητας. Μέρος Α!

του Στάτφορντ Κάλντεκοτ

Ο Τσέστερτον συχνά θεωρείται ως ένας διασκεδαστικός δημοσιογράφος  και άνθρωπος των γραμμάτων, ένας λογοτεχνικός κριτικός και μυθιστοριογράφος. Ήταν όμως και πολλά άλλα  – αναμεσά τους καλλιτέχνης, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, φιλόσοφος και θεολόγος. Ο υποψήφιος για Νόμπελ φιλόσοφος και ιστορικός φιλοσοφίας Ετιέν Ζιλσόν τον εξύμνησε ως Θωμιστή (σ.μ οπαδός της φιλοσοφικής και θεολογικής σκέψης του Θωμά του Ακινάτη), ενώ ο Ίαν Κέρ τον θεωρεί ως Χριστιανό απολογητή, άξιο συνεχιστή του Καρδινάλιου Τζων Χένρυ Νιούμαν. Ένα καινούργιο βιβλίο με τίτλο G.K. Chesterton, London, and Modernity (Ο Γκ. Κ. Τσέστερτον, το Λονδίνο και ο Μοντερνισμός) τον παρουσιάζει σαν έναν εκλεπτυσμένο σχολιαστή του αστικού περιβάλλοντος. Οι απόψεις του περί μοντερνισμού και για την ίδια την πραγματικότητα έχουν ευρέως μνημονευθεί, και έχει ασκήσει επιρροή σε μια μεγάλη γκάμα στοχαστών, όπως τον Μάρσαλ ΜακΛούαν, τον Ιβάν Ίλλιτς, τον Αντόνιο Γκράμσι, τον Ρενέ Ζιράρ, τον Στέφεν Κλάρκ,τον  Σλαβόΐ Ζίζεκ και τους Τζών και Άλισον Μίλμπανκ.

Ποια ήταν λοιπόν η κριτική του στην μοντερνικότητα και ποια η εναλλακτική λύση που πρότεινε;

Πρώτον, παρατίθεται ένα απόσπασμα το οποίο θα δυσανασχετήσει τους Νεοσυντηριτικούς. «Εκείνο που δεν επαναλαμβάνεται ποτέ συχνά είναι  ότι αυτό που κατέστρεψε την Οικογένεια στον σύγχρονο κόσμο ήταν ο Καπιταλισμός. Χωρίς αμφιβολία θα μπορούσε να ήταν ο Κομμουνισμός, αν του Κομμουνισμού του είχε ποτέ δωθεί η ευκαιρία να υπάρξει έξω από τον ημι – Μογγολικό αγριότοπο στον οποίο ευδοκίμησε . Αλλά όσο μας αφορά, αυτό που διέλυσε σπίτια και ενθάρρυνε τα διαζύγια, και αντιμετώπισε τις παλιές οικιακές αρετές με όλο και περισσότερη περιφρόνηση, είναι η εποχή και δύναμη του Καπιταλισμού».

Και συνέχιζε:

«Είναι ο Καπιταλισμός που εξανάγκασε την ηθική διαμάχη και την εμπορική ανταγωνιστικότητα ανάμεσα στα φύλα; που κατέστρεψε την επιρροή του γονέα υπέρ της επιρροής του εργοδότη; που οδήγησε τους άντρες μακρυά απο τα σπίτια τους σε αναζήτηση εργασίας; που τους υποχρέωσε να ζούνε κοντά στα εργοστάσια ή στις εταιρίες τους αντί των οικογενιών τους; και πάνω απο όλα ,ενθάρρυνε για εμπορικούς σκοπούς, μια παρέλαση απο διαφημιστική και κακόγουστη νεωτερικότητα, η οποία έχει  στήν φύση της τον θάνατο όλων όσων επονομάζονταν αξιοπρέπεια και σεμνότητα απο τους πατέρες και τις μητέρες μας (Από το δοκίμιο «Οι τρεις εχθροί της Οικογένειας»)

Έπειτα υπάρχει η ακόλουθη έκκληση εκ μέρους της ανθρώπινης ευφυΐας

«Καθώς μια γενιά μπορεί  να αποτρέψει την ίδια την ύπαρξη της επόμενης γενιάς , με το να μπούνε όλοι σε μοναστήρια ή να πηδήξουν στη θάλασσα , έτσι μπορεί και ένα σύνολο διανοούμενων να αποτρέψει σε κάποιο βαθμό την περαιτέρω σκέψη διδάσκοντας στήν επόμενη γενιά οτι δεν υπάρχει εγκυρότητα σε καμία ανθρώπινη σκέψη. Είναι ανούσιο να μιλάμε πάντα για την εναλλακτική επιλογή της λογικής και της πίστης. Η λογική καθ’ εαυτήν  είναι ζήτημα πίστης. Είναι πράξη πίστης να ισχυριζόμαστε ότι οι σκέψεις μας έχουν οποιαδήποτε σχέση με την πραγματικότητα…Αυτή είναι μια σκέψη που σταματάει την σκέψη. Αυτή είναι η μόνη σκέψη η οποία πρέπει να σταματήσει. Αυτό είναι το απόλυτο κακό εναντίον του οποίου όλη η θρησκευτική εξουσία στράφηκε εναντίον. Εμφανίζεται μονάχα στο τέλος μιάς παρακμάζουσας εποχής σάν την δικιά μας». ( Από το Orthodoxy

Σε αυτό μπορούμε να προσθέσουμε δύο γενικές ,αρκετά ιμπρεσιονιστικές αλλά και διεισδυτικές απόψεις σχετικά με το τι είναι στραβό στον σύγχρονο κόσμο.    

«Σίγουρα δεν λαμβάνουμε τα πιο ξεχωριστά  ή τα πιό ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Και έιναι αμφίβολο αν ποτέ θα τα λάβουμε, μέχρι να κλείσουμε αυτή την εκκωφαντική βοή των μεγαφώνων που πνίγουν τις φωνές τους, τη θανάσιμη λάμψη απο τα  φώτα της δημοσιότητας που σκοτώνει τα χρώματα της επιδερμίδας τους, το ηχηρό ουρλιαχτό τών κοινοτοπιών ,το οποίο ζαλίζει και σταματάει το μυαλό τους. Όλο αυτο το πράγμα σκοτώνει σκέψεις καθώς αναπτύσσονται, όπως μια μεγάλη λευκή ακτίνα θανάτου μπορεί να σκοτώσει τα φυτά καθώς μεγαλώνουν» (The Outline of Sanity, ΙHS Press).   

Η υπερπληροφόρηση σκοτώνει την κριτική σκέψη

Ακολουθεί ένα από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα. «Ο επικείμενος κίνδυνος είναι η διανοητική, εκπαιδευτική, ψυχολογική, και καλλιτεχνική υπερπαραγωγή, η οποία με τον ίδιο τρόπο με την οικονομική υπερπαραγωγή , απειλεί  την ευημερία του σύγχρονου πολιτισμού. Οι άνθρωποι είναι πνιγμένοι, τυφλωμένοι ,κουφοί και διανοητικά ανάπηροι από μιά πλημμύρα χυδαίων και κακόγουστων εξωτερικών ερεθισμάτων,  που τους αφήνει δίχως ελεύθερο χρόνο για χαλάρωση, σκέψη ή δημιουργικότητα βγαλμένη από μέσα τους .” ( Ομιλία του Τσέστερτον στο Τορόντο το 1930 ).

Σε αυτές τίς σχεδόν ρήσεις βλέπουμε έναν άνθρωπο με ισχυρό όραμα και ένστικτο, καλά ενημερωμένη κατανόηση τής ιστορίας να επισημαίνει  χαλαρά μερικά κομβικά σημεία σχετικά με τον μοντερνισμό. Στην πρώτη, η σκηνή έχει στηθεί για την πρόταση του Διανεμισμού. – με την οποία εννοώ μια πιο ανθρώπινη οικονομία, οικονομία σε ανθρώπινη κλίμακα και βασισμένη στην εκτεταμένη οικογένεια. Στην δεύτερη ο Τσέστερτον υπεραμύνεται το ανθρώπινο μυαλό  εναντίον «της τυραννίας του σχετικισμού». Βλέπει τον κίνδυνο στην καρδιά του μοντερνισμού, ο οποίος είναι ο διαχωρισμός της λογικής από την πίστη και πίσω από αυτό της φύσης από το υπερφυσικό, οδηγώντας το τελευταίο να παραγκωνιστεί τελείως. Όπως γράφει ο Τσέστερτον στο The Thing,  “όλα τα ανθρώπινα όντα, δίχως εξαίρεση, φτιάχτηκαν ειδικά, μορφοποιήθηκαν και πήραν αιχμηρό σχήμα σάν λαμπερά τόξα, για να χτυπήσουν στο τέλος το στόχο της Μακαριότητας.” Η φύση φτιάχτηκε για την χάρη του Θεού.   

Στο τρίτο και τέταρτο απο τα αποσπάσματα που έχω επιλέξει , τονίζει τις εξουθενωτικές  συνέπειες του τεχνολογικού περιβάλλοντος στα ανθρώπινα είδη τα οποία μπορούν μόνο οργανικά  να ευδοκιμήσουν, και περαιτέρω επιμένει στην ανάγκη να αναπτυχθεί μια εσωτερική πνευματική και δημιουργική ζωή, αν είναι να είμαστε ποτέ πραγματικά άνθρωποι.

 

Μοιραστείτε