Σαν σήμερα στις 30 Μαϊου 1960, πέθανε ο Ρώσσος και Σοβιετικός Νομπελίστας λογοτέχνης, ποιητής και μεταφραστής Μπόρις Πάστερνακ.
Υπήρξε διάσημος για το μυθιστόρημα “Δόκτωρ Ζιβάγκο”, που περιγράφει τον διχασμό ενός ιδεαλιστή γιατρού ανάμεσα σε δυο γυναίκες με φόντο την Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση και τον Ρώσσικο Εμφύλιο. Το βίβλιο του χάρισε το Νόμπελ αλλά απ’ εξαρχής γνώρισε την μήνη των σοβιετικών αρχών για την κριτική που ασκούσε στον Στάλιν, τις μεγάλες διώξεις που εξαπόλυσε και τα στρατόπεδα Γκουλάγκ που ίδρυσε. Ενώ ο ήρωας του, όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας πίστευε στην ευτυχία των ατόμων και όχι μια αόριστη ευδαιμονία της κοινωνίας.
Αποτέλεσμα το βιβλίο δεν εκδόθηκε στην Σοβιετική Ένωση, αλλά φυγαδεύτηκε στην Δύση από ένα δημοσιογράφο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας που το έδωσε στον εκδοτικό οίκο Τζιατζιάκομο Φερτινέλλι. Ο αριστερών πεποιθήσεων Φερντινέλλι το εξέδωσε παρ’όλες τις πιέσεις που δεχόταν από σοβιετικούς διπλωμάτες. Μετά από αυτό μεταφράσθηκε σε όλες τις γλώσσες και έγινε ένα από τα μεγαλύτερα μπεστ σέλλερς όλων των εποχών. Γυρίσθηκε δε σε ταινία με πρωταγωνιστές τον Ομάρ Σαρίφ , την Τζούλι Κρίστι, την Τζεραλντίν Τσάπλιν και τον Άλεκ Γκίνες.
Όταν όμως ο Πάστερνακ κέρδισε το Νόμπελ, διαπομπέφθηκε από τις ενώσεις συγγραφέων, το κομμουνιστικό κόμμα και πολλούς που ποτέ δεν το διάβασαν, ενώ οι αρχές τον απειλούσαν με απέλαση και εξορία. Αναγκάσθηκε να αποποιηθεί το Νόμπελ γιατί οι αρχές τον ειδοποίησαν ότι αν πήγαινε να το παραλάβει, δεν θα μπορούσε να επιστρέψει. Παρόλα αυτά τα πράγματα δεν καλυτέρεψαν.
Όλες αυτές τις συνθήκες περιγράφει στο ποίημα του “ Βραβείο Νόμπελ” που δημοσιεύουμε σήμερα. (Γιώργος Πισσαλίδης)
Χάθηκα, σαν το αγρίμι στο κυνήγι.
Κάπου είναι το φως, η ελευθερία, οι άνθρωποι,
ξοπίσω μου του κυνηγιού η χλαπαταγή,
στην επιφάνεια διέξοδο δεν έχει.
Σκοτεινό το ρυάκι και το δάσος,
μόλις σωριάστηκε ο κορμός.
Από παντού κλεισμένος είναι ο δρόμος.
Ας γίνει αυτό, έτσι κι αλλιώς.
Τι έκανα, ποια είναι η βρωμιά,
είμαι κακούργος ή φονιάς;
Να κλαίει τον κόσμο ανάγκασα
για την πατρίδα την γλυκιά.
Τώρα σχεδόν μέσα στον τάφο
πως θα ‘ρθει η στιγμή φρονώ
την ατιμία, το κακό
θε’ να νικήσει το καλό.
1959
Μετάφραση από τα Ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης ©
