Του Γιώργου Πισσαλίδη
Το 1968 ο ηθικός κώδικας παραγωγής Χέηζ καταργείται. Επρόκειτο για τον κώδικα που απαγόρευε την θεοποίηση της βίας, την απεικόνιση του σεξ και την προσβολή οποιουδήποτε εθνικού και θρησκευτικού συμβόλου. Μετά από αυτό η κυριαρχία της αντικουλτούρας ήταν εύκολη.
Η αρχή έγινε με τον «Καουμπόη του Μεσονυκτίου» και τον «Ξένοιαστο Καβαλάρη» που υμνούσαν αντίστοιχα ένα ζιγκολό (Γιον Βόιτ) και δύο χίπις εμπόρους ναρκωτικών. Το «Γούντστοκ» έφερε την ροκ αντικουλτούρα επί της οθόνης και ο «Νονός» απελευθέρωσε ένα χείμαρρο βίας και αίματος που ακόμα κυλάει στην καρδιά του Χόλυγουντ. Το ναδίρ υπήρξαν το «Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι» του 1973 με τον Μάρλον Μπράντο και οι καλτ ταινίες του Τζων Γουώτερς (Πινκ Φλαμίνγκος) με την τραβεστί Ντιβάιν. Για όποιον είχε τις κεραίες του σε εγρήγορση επρόκειτο για την κυριαρχία της νεομαρξιστικής Σχολής της Φρανκφούρτης με αποδόμηση των εθνικών και αντιστροφή των ηθικών αξιών της Αμερικής και της Δύσης γενικότερα.
Ο “Ξένοιαστος Καβαλλάρης” σήμανε την κυριαρχία της αντικουλτούρας.
Όχι ότι δεν υπήρχαν παραδοσιοκράτες ήρωες. Ο «Επιθεωρητής Κάλλαχαν», ο «Πάττον» και ο Τζων Γουαίην στο «Απίθανο Θράσος» κρατούσαν κάπως τις ισορροπίες. Όμως τα πράγματα άλλαξαν ριζικά στα τέλη της δεκαετίας του ʽ70, πρώτα με τον «Ρόκυ» και αργότερα με τον «Πόλεμο των Άστρων» που θα σήμαναν την επιστροφή των παραδοσιακών αξιών και της κλασσικής ηθικής με την νίκη του καλού επί του κακού. Ενώ ο «Ελαφοκυνηγός» εξέφραζε την πατριωτική άποψη για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Όλα αυτά θα άνοιγαν τον δρόμο για την συντηρητική επανάσταση του Ρέιγκαν.
Η επιτυχία του “Ρόκυ” και του “Πόλεμου των Άστρων” άνοιξε τον δρόμο για την εποχή του Ρέηγκαν
Αυτό που ακολουθεί είναι οι οσκαρικές ταινίες και ρόλοι που εξύμνησαν την Ελευθερία, το προσωπικό όραμα και το ξεπέρασμα των δυσκολιών που αποτρέπουν την αυτο-ολοκλήρωση του ατόμου, οριοθετημένες από τις αξίες του Εθνικού Κράτους (Έθνος, Φυλή, Πίστη, Οικογένεια, Παράδοση), μια ηθική στάση ζωής και έναν ηρωικό τρόπο ζωής. Ενώ απέρριψαν τόσο την σύγχρονη παρακμή του Φιλελευθερισμού, όσο και τον Κομμουνισμό.
«Αληθινό Θράσος» (True Grit, 1969) του Χένρυ Χάθαγουαίη. Με τους Τζων Γουαίην, Κιμ Ντάρμπυ, Γκλεν Κάμπελ, Ρόμπερτ Ντυβάλ, Ντένις Χόπερ.
Ο «Δούκας» κερδίζει το μοναδικό του Όσκαρ στον ρόλο ενός αλκοολικού, αλλά πετυχημένου ταγματάρχη-κυνηγού επικηρυγμένων, που έχει προσλάβει ένα 14χρονο αγοροκόριτσο για να βρει τον δολοφόνο του πατέρα της.
O Τζων Γουαίην κέρδισε επιτέλους το Όσκαρ με το “Αληθινό Θράσος”
«Πάττον, ο Θρύλος της Νορμανδίας» (Patton, 1970) του Φράνκλιν Τζ. Σάφνερ. Με τους Τζωρτζ Σκοτ, Καρλ Μάλντεν, Μάικλ Μπέητς και Καρλ Μάικλ Βόγκλερ.
Σοφά γυρισμένη για να κερδίσει τόσο τους πατριώτες, όσο και τους χίπις, αυτό είναι το πορτρέτο του διάσημου πατριώτη και αντικομμουνιστή στρατηγού των ΗΠΑ στον Βʼ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερου Σεναρίου στους Φράνσις Φορντ Κόππολα και Έντμουντ Νορθ και Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας στον Τζωρτζ Σκοτ, ο οποίος το αποποιήθηκε.
O Tζωρτζ Σκωτ αρνήθηκε να παραλάβει το Όσκαρ γαι τον “Πάττον”
«Ρόκυ: Τα Χρυσά Γάντια» (Rocky, 1976) του Τζων Άλβιτσεν. Με τους Συλβέστερ Σταλόνε, Τάλια Σάιρ και Μπερτ Γιάνγκ.
Ο Ρόκυ Μπαλμπόα, ένας καλοσυνάτος μποξέρ, που έχει καταλήξει να μαζεύει χρέη για παράνομα στοιχήματα και τοκογλύφους, κερδίζει την ελευθερία από τον τελευταίο και αρπάζει την μεγάλη ευκαιρία να παλέψει με ένα μεγάλο αστέρι του ρινγκ και να τον νικήσει. Η βαθιά χριστιανική πίστη του Ρόκυ, η εξύμνηση του προσωπικού ονείρου του σε συνδυασμό με μια ξεκάθαρη ηθική, και μια αίσθηση πατριωτισμού (ο αγώνας του μποξ γίνεται για τα 200 χρόνια της Αμερικάνικης Επανάστασης), την ανακήρυξαν σε μια από τις πιο αγαπημένες ταινίες της Αμερικανικής Δεξιάς. Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερης Σκηνοθεσίας.
Ρόκυ: ένα ηθικό πρότυπο για την περίοδο μετά το Βιετνάμ
«Ο Ελαφοκυνηγός» (The Deer Hunter, 1978) του Μάικλ Τσιμίνο. Με τους Ρόμπερτ ντε Νίρο, Μέρυλ Στρυπ, Κρίστοφεν Γουωλκεν, Τζων Σάβατζ.
Η ιστορία πέντε φίλων που ευχαρίστως κάνουν το πατριωτικό τους καθήκον υπηρετώντας στο Βιετνάμ. Εκεί γνωρίζουν την φρίκη της σύλληψης από τους Βιετκόνγκ, οι οποίοι τους διατάζουν να παίξουν ρώσικη ρουλέτα. Μια ταινία που εξέφραζε την πατριωτική άποψη για τον χαμένο πόλεμο του ʽ60 και δέχθηκε την επίθεση των Σοβιετικών και γενικότερα της Αριστεράς. Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας για τον Τσιμίνο και Όσκαρ Αʼ Ανδρικού Ρόλου (όπως θα λέγεται από εδώ και πέρα) στον Κρίστοφερ Γουώλκεν.
O “Eλαφοκύνηγος” εκπροσωπούσε την πατριωτική άποψη για το Βιετνάμ
«Κράμερ εναντίον Κράμερ» (Kramer vs Kramer, 1979) του Ρόμπερτ Μπέντον. Με τους Ντάστιν Χόφμαν, Μέρυλ Στρηπ, Τζάστιν Χένρυ και Τζέην Αλεξάντερ.
Ένας εργασιομανής πατέρας αναγκάζεται να κτίσει μια υγιή σχέση με τον μικρό του γιο, όταν η γυναίκα του τον αφήνει για «να βρει τον εαυτό της». Ενώ δίνει ένα φοβερό αγώνα να πάρει την κηδεμονία του, όταν εκείνη επιστρέφει για να τον διεκδικήσει. Ένα «κατηγορώ» στις φεμινίστριες που εγκαταλείπουν εύκολα τον γάμο σε μια περίοδο που τα διαζύγια είχαν φτάσει στο ψηλότερο επίπεδο στην ιστορία των ΗΠΑ. Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερου Σεναρίου στον Ρόμπερτ Μπέντον, Καλύτερου Αʼ Ανδρικού Ρόλου στον Ντάστιν Χόφμαν και Καλύτερου Βʼ Γυναικείου Ρόλου στην Μέρυλ Στρηπ.
O Nτάστιν Χόφμαν ως υπεύθυνος πατέρας στο αντιφεμινιστικό “Κράμερ εναντίον Κράμερ”
«Οι Δρόμοι της Φωτιάς» (Chariots of Fire, 1981) του Χιου Χάντσον.
Μία από τις καλύτερες απεικονίσεις του Χριστιανικού βιώματος επί της οθόνης μέσα από τις ιστορία δύο δρομέων που τρέχουν στους Ολυμπιακούς του 1924. Ο πρώτος είναι ένας αποφασισμένος να κερδίσει Εβραίος για να ξεφύγει από τις προκαταλήψεις και ο άλλος είναι ένας Καθολικός ιερέας που τρέχει στο όνομα του Θεού. Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερου Σεναρίου στον Κόλιν Γουέλαντ και Καλύτερου Μουσικού Θέματος στον Βαγγέλη Παπαθανασίου.
“Δρόμοι της Φωτιάς”, μια από τις καλύτερες απεικονίσεις του χριστιανικού βιώματος επί της οθόνης
«Στην Χρυσή Λίμνη» (On Golden Pond) του Μάρκ Ράιντελ (1981). Με τους Χένρυ Φόντα, Κάθριν Χέμπορν, Τζέην Φόντα και Ντάγκ Μακ Κέον.
Η αποξενωμένη κόρη ενός ηλικιωμένου ζευγαριού θα επανακαθορίσει την σχέση με τον πατέρα της, μέσω αυτής που θα κτίσει μαζί του ο γιος του μελλοντικού της συζύγου, όταν τον αφήσει για λίγες μέρες στο ειδυλλιακό θέρετρο της Χρυσής Λίμνης. Η πρώτη ταινία του ʽ80 που δείχνει την επανασύνδεση της επαναστατημένης γενιάς του ʽ60 με τους γονείς τους με τις δυο γενιές να γίνονται καλύτεροι άνθρωποι και μια μεγάλη οικογένεια. Όσκαρ Καλύτερου Αʼ Ανδρικού Ρόλου στον Χένρυ Φόντα και Καλύτερου Αʼ Γυναικείου Ρόλου στην Κάθριν Χέμπορν.
Το “Στην Χρυσή Λίμνη” σήμανε την επανένωση επαναστατών και παραδοσιοκρατών της Αμερικής.
«Τρυφερές Σχέσεις» (Tender Mercies, 1983) του Μπρους Μπέρεσφορντ.. Με τους Ρόμπερτ Ντυβάλ, Τες Χάρπερ, Μπέτυ Μπάκλεϋ και Ουίλφορντ Μπρίμλεϋ.
Η ζωή και η καριέρα ενός αλκοολικού πρώην αστέρα της μουσικής «κάντρυ» αλλάζει μέσω της γνωριμίας του με μια χήρα ήρωα του Βιετνάμ και του γιου της που θα παντρευτεί και η οποία θα του μάθει τον Χριστιανισμό. Εκπληκτική η αντιπαράθεση ανάμεσα στην απλή και πιστή γυναίκα του Νότου και την αλκοολική ντίβα που ήταν η πρώην σύζυγος του. Όσκαρ Αʼ Ανδρικού Ρόλου στον Ρόμπερτ Ντυβάλ και Καλύτερου Σεναρίου στον Χόρτον Φουτ.
O παραδοσιοκράτης Ρόμπερτ Ντυβάλ στις “Τρυφερές Σχέσεις”
«Κραυγές στην Σιωπή» (Killing Fields, 1984) του Ρόλαντ Τζόφρε (1984). Με τους Σαμ Γουάστερσον, Χάιγκ Σ. Γκνορ, Τζων Μάλκοβιτς και Τζούλιαν Σαντς.
Η αληθινή προσπάθεια ενός βραβευμένου με Πούλιτζερ Αμερικανού δημοσιογράφου να σώσει τον Καμποτζιανό συνεργάτη του και φωτογράφο από την γενοκτονία ανεπιθύμητων που είχαν εξαπολύσει οι «Κόκκινοι Χμέρ» όταν ανέβηκαν στην εξουσία. Όσκαρ Βʼ Ανδρικού Ρόλου στον Γκνορ και Καλύτερης Διεύθυνσης Φωτογραφίας για τον Κρις Μένγκερ.
“Κραυγές στην σιωπή” : Μια ταινία για τα εγκλήματα των Ερυθρών Χμέρ
«Ταξίδι στο Μπάουντιφουλ» (A Trip to Bountiful, 1985) του Πητερ Μάστερσον. Με τους Τζέραλντιν Πέητζ, Τζων Χερντ, Κάρλιν Γκλυν, Ρίτσαρντ Μπάντφορντ και Ρεμπέκα ντε Μορνέ.
Μια ηλικιωμένη γυναίκα νοσταλγεί την γενέτειρα της και εγκαταλείπει με λεωφορείο το Χιούστον και τον υπερπροστατευτικό γιο της και την κυρίαρχη γυναίκα του. Στην διαδρομή γίνεται φίλη με μια νεαρή κοπέλα που της θυμίζει τα νιάτα της και τους φίλους της που έχουν φύγει. Όσκαρ Αʼ Γυναικείου Ρόλου στην Τζέραλντιν Πέητζ.
H Τζέραλντιν Πέητζ στο “Ταξίδι στο Μπάουντιφουλ”
«Μάρτυρας Εγκλήματος» (Witness, 1985) του Πήτερ Γουέιρ. Με τους Χάρρισον Φορντ, Κέλλυ Μακ Γίλες και Λούκας Χάας.
Ένας σκληροτράχηλος ντετέκτιβ από την Φιλαδέλφεια καταφεύγει σε μια κοινότητα των Άμις για να προστατέψει ένα μικρό παιδί της κοινότητας που υπήρξε μοναδικός μάρτυρας εγκλήματος. Εκεί αν και κοσμοπολίτης θα γοητευτεί από την αυστηρό, αλλά παραδοσιακό τρόπο ζωής και θα φτιάξει μια ρομαντική σχέση με την χήρα μητέρα του παιδιού. Όσκαρ Καλύτερου Σεναρίου στους Ερλ Γουάλας και Γουίλλιαμ Κέλλεϋ.
Kέλλυ Μακ Γκίλις και Χάρρισον Φόρντ στον “Μάρτυρα Εγκλήματος”
«Η Γιορτή της Μπαμπέτ» (Babetteʼs Feast, 1987) του Γκάμπριελ Άξελ (1987). Με τις Στεφάν Ωντρέν, Μποντίλ Κιέρ, Μπριζίτ Φέντερσπιλ και Μπιμπι Άντερσον.
Ένα κορυφαίο αριστούργημα του Χριστιανικού κινηματογράφου, όπου το δείπνο που ετοιμάζει μια Γαλλίδα πρόσφυγας, θα μεταλλάξει, αν και Καθολική, μια παρακμασμένη προτεσταντική θρησκευτική κοινότητα. Όχι πορνογραφία της γαστρονομίας, αλλά μια αλληγορία της Θείας Ευχαριστίας. Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
“H Γιορτή της Μπαμπέτ: Μια αλληγορία για την Θεία Λειτουργία
«Σινεμά ο Παράδεισος» (Cinema Paradiso, 1988) του Τζιουζέπε Τροβατόρε.
Νοσταλγία για μια συντηρητική εποχή, μέσα από τις παιδικές μνήμες ενός διάσημου πλέον σκηνοθέτη, από την φιλία του με ένα μηχανικό προβολής. Μία από τις καλύτερες καταγραφές της μικρής κοινότητας που γυρίσθηκαν ποτέ. Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
To νοσταλγικό “Σινεμά ο Παράδεισος”
Το Αριστερό μου Πόδι (My Left Foot: The Story of Christy Brown, 1989) του Τζιμ Σέρινταν. Με τους Ντάνιελ Νταίη Λιούις, Μπρέντα Φρήκερ, Άλισον Γουήλαν, Φιόνα Σω, Κίρστεν Σέρινταν.
Η πραγματική ιστορία του Κρίστυ Μπράουν, ενός Ιρλανδού που έπασχε από εγκεφαλική παράλυση και μπορούσε να ελέγξει μόνο το αριστερό του πόδι. Όμως με την αγάπη της μάνας του και όλης της οικογένειας του κατάφερε να ξεπεράσει το πρόβλημα του και τον αφιλόξενο περίγυρο και έγινε γνωστός συγγραφέας και ζωγράφος. Όσκαρ Αʼ Ερμηνείας στον Ντάνιελ Νταίη Λιούις.
“To αριστερό μου πόδι”: ο πρώτος οσκαρικός ρόλος για τον Ντάνιελ Νταίη Λιούις
Οι Ασυγχώρητοι (The Unforgiven, 1992) του Κλιντ Ήστγουντ (1992). Με τους Κλιντ Ήστγουντ, Τζην Χάκμαν, Τζάιμς Γούλφετ, Μόργκαν Φρήμαν, Ρίτσαρντ Χάρις.
Μέσα από μια τελευταία δουλειά που αναλαμβάνει ένας συνταξιοδοτημένος πιστολέρο, ο Ήστγουντ αποδομεί την ιδέα της βίας, την γοητεία του Παλιού Ουέστ, αλλά και την ίδια την καριέρα του. Μια βαθιά συντηρητική και πνευματική ταινία που κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας για τον Κλιντ Ήστγουντ και Καλύτερου Βʼ Ρόλου για τον Τζην Χάκμαν.
Στους “Ασυγχώρητους” ο Κλίντ Ήστγουντ αποποιείται την βία του Φαρ Γουέστ
