Του Γιώργου Πισσαλίδη
Ο Μπρέλ ανήκει στους σημαντικότερους εκπροσώπους του μεταπολεμικού γαλλικού «σανσόν», όπου έφερε ένα άνεμο μελαγχολίας, θεατρικότητας και διανοουμενισμού σε τραγούδια όπως Les Bourgois, Amsterdam και Ne Me Quittez Pas.
Οι πρώτες συνθέσεις του χρονολογούνται το 1950, αλλά η καριέρα του ουσιαστικά ξεκίνησε το 1953 με τις πρώτες εμφανίσεις του στο θέατρο Les trois baudets του Παρισιού. Υιοθέτησε ένα λυρικό ύφος, συνδυάζοντας το θρησκευτικό και ηθικό ζήλο με το νεανικό ρομαντισμό.
Το 1963 εμφανίστηκε στο Κάρνεγκι Χολ και αργότερα περιόδευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τη Σοβιετική Ένωση. Παράλληλα άρχισε να παίζει σε ταινίες, όπως “Οι κίνδυνοι τού επαγγέλματος” του Αντρέ Καταγιέ δίπλα στην Εμμανουέλ Ριβά.
Υπήρξε θέμα ενός μιούζικαλ, του Jacques Brel Is Alive and Well του 1968 σε αγγλική μετάφραση των Ερίκ Μπαλτουά και του Μορτ Σούμαν που τότε ήταν ακόμα γνωστός ως συνθέτης ποπ τραγουδιών, όπως Viva Las Vegas του Ελβις Πρίσλέυ , το This Magic Moment των «Ντρίφτερς» και A Teenager in Love του Ντίον εντ Μπέλμοντς». Το μιούζικαλ έκανε το έργο του πολύ γνωστό στον αγγλόφωνο κόσμο.
Το 1971 σκηνοθέτησε την ταινία Franz. Για ένα μεγάλο διάστημα αποσύρθηκε στις Μαρκήσιους νήσους, στη Γαλλική Πολυνησία, και επέστρεψε στη μουσική το 1977, με το δίσκο Les Marquises, σημειώνοντας εκ νέου μεγάλη επιτυχία. Πέθανε από καρκίνο το 1978.
Η κληρονομιά του στον αγγλόφωνο κόσμο
H κληρονομιά του Μπρέλ στον γαλλόφωνο κόσμο είναι δεδομένη με καλλιτέχνες από την Εντίθ Πιαφ μέχρι την Μιρέιγ Ματιέ και τον Τζώννυ Χαλλινταίη. Εκείνο που εχει ενδιαφέρον είναι η κληρονομιά του στον αγγλόφωνο κόσμο που σε κάνει να πιστέψεις ότι ο Ζακ Μπρέλ ήταν ροκ συνθέτης.
Κατ’ αρχήν ορισμένα τραγούδια του μεταφράστηκαν στην αγγλική γλώσσα και έγιναν διεθνείς επιτυχίες, όπως το “Le moribοnd” (Ο ετοιμοθάνατος) μεταφρασμένο ως “Seasons in the Sun” και το “Ne me quitte pas με τον αγγλικό τίτλο If You Go Away, αμφότερα ερμηνευμένα από τον Τέρρυ Τζάκς που πήγαν στο Νο1 πολλών χωρών. Και τα δύο ήταν σε στίχους Ροντ Μακ Κούεν, ο οποίος ήταν λίγο σαν «επίσημος» μεταφραστής των στίχων του Μπρέλ στον αγγλόφωνο κόσμο.
Η μουσική του Μπρέλ είχε επίδραση σε αρκετούς δημιουργούς, όπως στον Λέοναρντ Κοέν, τον Ντέηβιντ Μπόουι και κυρίως στον Σκοτ Γουόκερ, ο οποίος διασκεύασε σε ένα σκοτεινό, μελαγχολικό και ανορθόδοξο στυλ κρούνερ πολλά του τραγούδια στα 3 πρώτα άλμπουμς. Ανάμεσα τους τα Mathilde, Amsterdam, Jackie και If You Go Away. Μάλιστα όλες οι διασκευές κυκλοφόρησαν σε δίσκο με τίτλο Scott Walker Sings Jacques Brel.
Ένας άλλος μαθητής τόσο του Μπρέλ, όσο και του Γουώλκερ είναι ο Μάρκ Άλμοντ που έκανε μεγάλη επιτυχία το Jackie και ερμήνευε τουλάχιστον ένα τραγούδι του Μπρέλ σε κάθε του συναυλία. Το 1989, ο Άλμοντ κυκλοφόρησε το πετυχημένο Jacques ως φόρο τιμής στο μεγάλο του είδωλο.
Επίσης ο ίδιος ο Μπόουϊ διασκεύασε το Amsterdam για μια ηχογράφηση ειδικά για το BBC και το σώου του διάσημου ροκ ραδιοφωνικού παραγωγού Τζων Πηλ. Ενώ στην τουρνέ του Ziggy Stardust & The Spiders from Mars ερμήνευε το La Mort του 1959 ως “My Death”. Αυτή του η ερμηνεία του παρέμενε ανέκδοτη μέχρι την κυκλοφορία της συναυλίας σε ταινία. Τέλος ο Άλεξ Χάρβεύ διασκεύασε σε μια αξέχαστη ερμηνεία το Au suivant ως “Next” σε ένα επεισόδιο του μουσικού σώου Old Grey Whistling Tube τον Δεκέμβριο του 1973.
Τα τραγούδια του έχουν ερμηνευτεί από μια μεγάλη γκάμα τραγουδιστών, όπως ο Φρανκ Σινάτρα, η Μπάρμπρα Στρείζαντ, ο Ρέη Τσάρλς, o Τζων Ντένβερ, η βασίλισσα της φολκ, Τζούντυ Κόλλινς, η Τζοάν Μπαέζ, η Ντάστυ Σπρινγκφηλντ, η Μάριαν Φέηθφουλ, η Νίνα Σιμόν, η Μπερλίντα Καρλάυλ, ο Στίνγκ, οι «Νιρβάνα», τα φολκ συγκροτήματα Bellowhand και Show Of Hands και ο Νηλ Χάννον των Divine Comedy.
Όμως η σημαντικότερη κληρονομιά του παραμένουν οι δίσκοι του. Έτσι ακολουθούν σε σειρά τα στούντιο άλμπουμ του και τα δύο κλασσικά «λάιβ» του.
Studio albums
- Grand Jacques (1954)
- Quand On n’a Que l’Amour (1957)
- Au Printemps (1958)
- La Valse à Mille Temps (1959)
- Marieke (1961)
- Les Bourgeois (1962)
- Les Bonbons (1966)
- Ces Gens-Là (1966)
- Jacques Brel 67 (1967)
- J’arrive (1968)
- L’Homme de la Mancha (1968)
- Ne me quitte pas (1972)
- Les Marquises (1977)
Live albums
