ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΡΘΡΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ακολουθήστε μας:
19 March, 2024
ΚεντρικήΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΦιόντορ Ντοστογιέφσκι: Αντι-αστός και αντικομφορμιστής

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι: Αντι-αστός και αντικομφορμιστής

Του Κώστα Τάταρη

Σαν σήμερα στις 11 Νοεμβρίου 1821, γεννιέται ο Ρώσος συγγραφέας Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, κορυφαίος “αναλυτής” της κοινωνίας και ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής. Τα βιβλία του, ιδιαίτερα το “Έγκλημα και Τιμωρία” και το “Αδελφοί Καραμάζωβ” θα παραμείνουν ως αξεπέραστα αριστουργήματα σπουδής του ανθρώπινου ψυχισμού. 

Ιδιαίτερος άνθρωπος με δυνατά πάθη, ιδιαίτερα στα “τυχερά παιχνίδια”, (το βιβλίο “Ο Παίκτης” είναι “καρπός” αυτών των εμπειριών), προσωπικές περιπέτειες, “θητεία” στα κάτεργα της Σιβηρίας (“Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων”, όπου παρουσιάζει τους κρατούμενους εγκληματίες χωρίς ωραιοποιήσεις και, κυρίως, ηθικολογίες, ως “σκληρά μέταλλα” που μπορούν να μεταμορφωθούν και σε “πολύτιμα μέταλλα”, ιδιαίτερους τύπους που από την άβυσσο μπορούν να πετάξουν στα ύψη, εκφάνσεις της Ρωσικής ψυχής), ιδεολογικές μεταστροφές ύστερα από την ωρίμανση που κέρδισε από αυτές ακριβώς τις περιπέτειες και τα πάθη. 

Αντιαστός και αντικομφορμιστής, ιδιαίτερα απέναντι στο “νεωτερίζοντα” κομφορμισμό των δυτικών “ηθών” και ιδεοληψιών. Αληθινά Ρώσος στο πνεύμα, Χριστιανός ορθόδοξος και οπαδός της θεωρίας του “Εδαφισμού”. Θεωρούσε δηλαδή ότι η Ρωσία γεωπολιτικά και μορφολογικά είναι ιδιαίτερο έδαφος, που δεν είναι Δύση και δημιουργεί μια ιδιαίτερη Ρωσική ταυτότητα. Σε αυτήν την χώρα δεν μπορούν να εισαχθούν Δυτικές λύσεις, ακόμα και προσαρμοσμένες στην Ρωσική πραγματικότητα. Αν είναι ιδέες επηρεασμένες από τον Διαφωτισμό και τον δυτικό ορθολογισμό θα είναι αλλοτρίωση και αποτυχία. Πρέπει να βρεθούν λοιπόν  καθαρά Ρωσικές λύσεις.

Ο Ντοστογιέφσκι από το πινέλο του Κωνσταντύν Βασίλιεφ

Έτσι, ο Ντοστογιέφσκι υπήρξε ο μεγάλος ιδεολογικός αντίπαλος τόσο των “Δυτικίζοντων” όσο και των “μηδενιστών”. Στους τελευταίους, (με αφορμή την περίπτωση Νετσάγιεφ) κάνει μετωπική επίθεση, διανθισμένη με το ιδιαίτερο Ρωσικό χιούμορ και με κοφτερό νυστέρι μια λεπτομερή “ανατομία” του ψυχισμού των χαρακτήρων – ηρώων του.

Χαρακτηρίστηκε ,και σωστά, ως σύμβολο της Ρωσικής ψυχής. Η Ρωσική ψυχή διαθέτει απύθμενο βάθος και πολυκύμαντη επιφάνεια, είναι πλούσια μέσα από τις αντιφάσεις της και γεμάτη δημιουργικούς σπόρους, όχι επίπεδη και επιφανειακή όπως του (σύγχρονου, τουλάχιστον) Ευρωπαίου, δεν αγαπάει τον ορθολογισμό αλλά τα δυνατά πάθη και το λυτρωτικό μυστήριο, εξοικειωμένη με την Σταυραναστάσιμη εμπειρία και έχει πάντα την αίσθηση μιας “ιδιαίτερης” μεσσιανικού τύπου αποστολής. 

Δεν είναι τυχαίο ότι (ο αντιχριστιανός) Νίτσε εκτιμούσε ιδιαίτερα τον (χριστιανό) Ντοστογιέφσκι. “Ο Ντοστογιέφσκι είναι ο μοναδικός ψυχολόγος που μου δίδαξε κάποια πράγματα και που συνέβαλε σε μια από τις πιο ευτυχείς συμπτώσεις της ζωής μου”. 

Καθόλου τυχαίο…διότι ούτε ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ Ντοστογιέφσκι συγκαταλέγεται στους “χριστιανούληδες”, ούτε ο τραγικός Νίτσε στους “αθεούληδες”…και ο νοών νοείτω.

Μοιραστείτε