O Xρήστος Παρασκευόπουλος είναι ένας από τους λίγους δεξιοτέχνες εκκλησιαστικού οργάνου στην Ελλάδα. Παράλληλα είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου Άνω Σύρου και του Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου και Μουσικής Ρόδου Terra Sancta. Tον συναντήσαμε στην διάρκεια του Φεστιβάλ «ΑΝΩ» στην Σύρο και μας αποκάλυψε ότι είναι τακτικός αναγνώστης του «Άβαλον των Τεχνών». Έτσι αποφασίσαμε να κάνουμε μια συνέντευξη στην Αθήνα και για τα δύο φεστιβάλ σε οικείο μας χώρο στους Αμπελόκηπους.
Συνέντευξη στον Γιώργο Πισσαλίδη
Κύριε Παρασκευόπουλε, είστε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του διεθνούς Φεστιβάλ Θρησκευτικού Οργάνου στη Σύρο, το οποίο έληξε πριν από λίγες ημέρες. Πώς δημιουργήθηκε η ιδέα για το θεσμό του Φεστιβάλ;
Το Φεστιβάλ ξεκίνησε πέρυσι, ήταν η πρώτη του χρονιά, αφορμής δοθείσης από τα εγκαίνια του οργάνου που έγιναν το 2016. Το όργανο δεν ηχούσε επί σειρά δεκαετιών στη Σύρο. Είναι γνωστό ότι ένα εκκλησιαστικό όργανο είναι ένα αντικείμενο πολύ ευαίσθητο, το οποίο, εάν δεν συντηρείται, εύκολα καταρρέει.
Αυτό, από πότε είχε να παίξει;
Προφανώς από τη δεκαετία του ‘70 ή του ‘80, κάπου εκεί, απ’ ό,τι μας είπαν δηλαδή και οι υπεύθυνοι του εκκλησιαστικού οργάνου. Εν πάση περιπτώσει, ο νέος Επίσκοπος ενδιαφέρθηκε να το συντηρήσει, να το αποκαταστήσει. Μία δουλειά καθόλου εύκολη για να είμαστε ειλικρινείς, γιατί πρέπει να έρθουν ειδικοί τεχνικοί από το εξωτερικό. Στην Ελλάδα δεν έχουμε ούτε τεχνικούς ούτε εργαστήρια ούτε τίποτα επάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο, για αυτό κάθε φορά πρέπει να φωνάζουμε κάποιον τεχνικό από το εξωτερικό για αυτήν τη δουλειά. Λόγω της ιδιότητάς μου, σαν μουσικός που είμαι επάνω σε αυτό το αντικείμενο, έχω και αρκετές επαφές με οίκους κατασκευής εκκλησιαστικών οργάνων.
Φωνάξαμε, λοιπόν, έναν από τους καλύτερους, τον Saverio Tamburini, ο οποίος δουλεύει στην Ιταλία. Ο οίκος του Tamburini δραστηριοποιείται από το 1890 περίπου στο κομμάτι αυτό, έχοντας κατασκευάσει σημαντικά εκκλησιαστικά όργανα, δηλαδή του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, στη Σκάλα του Μιλάνο, στον καθεδρικό ναό του Μιλάνο, στην αίθουσα συναυλιών του Μεξικό και μιλάμε για όργανα τεραστίων διαστάσεων, δηλαδή μεγεθών χιλιάδων αυλών.
Η επισκευή του εκκλησιαστικού οργάνου στον Άγιο Γεώργιο στην Άνω Σύρο
Εν πάση περιπτώσει, το 2016 έγινε η αποκατάσταση. Το εγκαινίασα εγώ με μία συναυλία, στην οποία γέμισε ο ναός και έξω το προαύλιο, και έκτοτε από κοινού δόθηκε η ιδέα να μη σταματήσει εκεί η λειτουργία του εκκλησιαστικού οργάνου, αλλά να χρησιμοποιείται και περεταίρω. Έτσι, με τον κύριο Βεκρή, που είναι ο εκτελεστικός διευθυντής του Φεστιβάλ, και με εμένα και κατόπιν συναίνεσης του Σεβασμιοτάτου Επισκόπου Πέτρου, δόθηκε η έγκριση για να ξεκινήσει το Φεστιβάλ. Ξεκίνησε πέρυσι και είδατε φέτος ότι είχαμε πάλι μία σειρά εκδηλώσεων, το Φεστιβάλ πλέον έχει διευρυνθεί και με περισσότερες δραστηριότητες, με παράλληλες εκδηλώσεις, με εκθέσεις, με ξεναγήσεις.
Όσον αφορά τις συναυλίες, μέχρι τώρα ποιοι μουσικοί έχουν περάσει από το Φεστιβάλ;
Είχαμε καλέσει πέρυσι από τη Μεγάλη Βρετανία την Ελένη Κεβεντζίδου, η οποία είναι οργανίστρια, Ελληνίδα μεν, αλλά ζει και εργάζεται στο εξωτερικό, με μία πλούσια διεθνή καριέρα σε όλη την Ευρώπη. Φέτος είχαμε προσκεκλημένο τον Πολωνό Michal Markuszewski, επίσης με μία πολύ πλούσια καριέρα οργανίστα, και ήδη έχουμε και προτάσεις από άλλους μουσικούς από το εξωτερικό να συμμετάσχουν. Έχουμε μία πρόταση από Ελβετία, σε αυτήν τη φάση, την οποία θα την αξιοποιήσουμε του χρόνου, και από άλλους ξένους και Έλληνες καλλιτέχνες.
Ο Πολωνός οργανίστας Μάικλ Μαρκουζέσκι και ο ραδιοφωνικός παραγωγός Νίκος κανελλόπουλος
ΦΩTO: ΝΙΚΟΣ ΡΑΓΚΟΥΣΗΣ
Φέτος είχατε μία παράλληλη εκδήλωση με τα γκόσπελ του Έλβις Πρίσλεϋ. Θα θέλατε να μιλήσετε λίγο επάνω σε αυτό το θέμα, πώς ήρθε η ιδέα;
Βεβαίως. Το γκόσπελ σαν είδος σύνθεσης έχει να κάνει με θρησκευτική μουσική, άμεσα θρησκευτική μουσική. Είναι η θρησκευτική μουσική των Αφροαμερικανών κατά την περίοδο της δουλείας, όπως εξελίχθηκε από παραδοσιακή δική τους μουσική σε συνεργασία με τον εκχριστιανισμό των λαών αυτών στην Αμερική. Από αυτό το συνδυασμό, λοιπόν, προέκυψε το γκόσπελ
Το γκόσπελ έχει μία διαφορά από το πατροπαράδοτο ευαγγελικό άκουσμα. Λέγοντας ευαγγελικό άκουσμα εννοούμε τη θρησκεία των Αμερικανών, που έχει να κάνει με ένα πιο κλασικό παραδοσιακό άκουσμα. Ξεφεύγουμε, λοιπόν, από αυτό. Αυτό το ανέδειξε και ο Έλβις Πρίσλεϋ αναπαράγοντας και πλέον με διαφορετικό τρόπο, με τη δική του ερμηνεία, το γκόσπελ. Φυσικά, εδώ, στην προκειμένη περίπτωση, με τον τραγουδιστή που είχαμε, το Δώρο Δημοσθένους, έγινε μία εκ νέου ερμηνεία από τον καλλιτέχνη, των γνωστών αυτών παραδοσιακών πλέον για τα αυτιά των Αμερικανών, γκόσπελς.
Ο Δώρος Δημοσθένους ερμηνεύει γκόσπελ του Έλβις ΦΩΤΟ ΝΙΚΟΣ ΡΑΓΚΟΥΣΗΣ
Πάντως ήταν, νομίζω, μία καλή ιδέα για κάτι πιο popular μέσα στο πνεύμα της θρησκευτικής μουσικής.
Βεβαίως, δεδομένου ότι η θρησκευτική μουσική δεν είναι ένα συγκεκριμένο είδος, είναι πολλά, έχει να κάνει με τη θρησκεία του κάθε λαού, με την κουλτούρα του. Επομένως, δεν μπορούμε να εντοπίσουμε σε ένα συγκεκριμένο χώρο. Βέβαια, η ευρωπαϊκή θρησκευτική μουσική έχει καθιερωθεί με ένα άλλο στυλ, το χωρίζουμε στη δυτική εκκλησιαστική και στην ανατολική. Εν πάση περιπτώσει, είναι ένα είδος που έχει παρακλάδια, αναλόγως πάντα με τον κάθε λαό και τις παραδόσεις του.
Είσαστε όμως και καλλιτεχνικός διευθυντής στο Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού οργάνου που ξεκινά σε λίγες μέρες Μιλήστε μας λίγο για το Φεστιβάλ της Ρόδου.
Το Φεστιβάλ της Ρόδου γίνεται από το 2010 και μετά κάθε χρόνο με σειρά συναυλιών.
Πώς ξεκίνησε;
Το 2009 δέχθηκα μία πρόσκληση για συναυλία από την Πρόξενο της Μεγάλης Βρετανίας στη Ρόδο, την κυρία Ουρανία Κοσσιώρη, η οποία σε συνεργασία με την Καθολική Εκκλησία της Ρόδου με κάλεσαν για να δώσω ένα ρεσιτάλ στο όργανο που υπήρχε εκεί. Να σημειώσω ότι το όργανο του Αγίου Φραγκίσκου στη Ρόδο είχε, επίσης, μία ανάλογη τύχη με αυτό της Σύρου, δηλαδή για πολλά χρόνια δεν ηχούσε. Ο ιερέας που είναι εκεί το ανακατασκεύασε και στα πλαίσια δραστηριοτήτων για την ανάδειξη του εκκλησιαστικού οργάνου κλήθηκα κι εγώ να κάνω ένα ρεσιτάλ.
Την επόμενη χρονιά συζητήσαμε, λοιπόν, για την έναρξη ενός Φεστιβάλ, το οποίο αμέσως δέχθηκε ο ιερέας, ο πατήρ Luke Gregory, και από τότε το κάνουμε αδιαλείπτως κάθε χρόνο. Έχουν έρθει πολλοί καλλιτέχνες από Γαλλία, από Φιλανδία, από Ισραήλ, από Μεγάλη Βρετανία και από το 2014 το Φεστιβάλ αυτό αποτελεί σκέλος του Διεθνούς Φεστιβάλ της Terra Sancta. Η Terra Sancta είναι οι Άγιοι Τόποι, όπως το λέμε εμείς στη γλώσσα μας. Η Terra Sancta είναι η έδρα ενός μεγάλου Φεστιβάλ που διεξάγεται σε πολλές μεσογειακές χώρες και έτσι γίναμε το ελληνικό σκέλος του Φεστιβάλ αυτού, το οποίο δραστηριοποιείται σε πάρα πολλές χώρες στη Μεσόγειο με πάρα πολλούς μουσικούς και διεξάγεται σε όλη τη διάρκεια του έτους. Δηλαδή το κάθε σκέλος έχει ουσιαστικά αναλάβει μία περίοδο του έτους. Εμείς έχουμε τον Οκτώβριο που κάνουμε κάθε χρόνο, την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου, το Φεστιβάλ.
Φέτος τι θα έχει;
Φέτος έχουμε καλέσει τον Ιταλό οργανίστα Silvano Rodi, ο οποίος θα συμπράξει με τον κορυφαίο βιολονίστα της Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων, τον Ηλία Γυφτονικολό. Έχουμε ρεσιτάλ φωνής από δύο καλλιτέχνες της Ρόδου, την κυρία Ζωή Κοκαλά και τον κύριο Ελπιδοφόρο Ραϊσάκη, δύο χορωδίες του νησιού και τη χορωδία Musica Sacra, η οποία έχει κληθεί να κάνει την τελική συναυλία του Φεστιβάλ. Έχουμε, λοιπόν, ένα ποικίλο πρόγραμμα, έχουμε φωνητικά σύνολα, επίσης από το νησί της Ρόδου. Στοχεύουμε κυρίως σε καλλιτέχνες του νησιού για το λόγο του ότι θέλουμε να τους αναδείξουμε μέσα από αυτό το Φεστιβάλ.
Υπάρχουν;
Ναι, βέβαια, η Ρόδος έχει αρκετό καλλιτεχνικό κόσμο και αρκετό ενδιαφέρον. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, θα το χαρακτήριζα. Θα έλεγα ότι οι ντόπιοι καλλιτέχνες έχουν αγκαλιάσει το Φεστιβάλ και είναι σε κάθε μου πρόσκληση παρόντες. Αυτό είναι τιμητικό και για αυτούς που δέχονται τις προσκλήσεις, αλλά και για εμάς που συνεργαζόμαστε με τόσο αξιόλογους καλλιτέχνες. Είμαι σίγουρος ότι η Ρόδος έχει σημαντικότατους μουσικούς και τους αξίζει να αναδεικνύονται και μέσα από αυτό το είδος μουσικής, δεδομένου ότι είναι το μόνο Φεστιβάλ που γίνεται στο νησί –και γενικά ξέρετε ότι για το εκκλησιαστικό όργανο δεν υπάρχουν πολλοί θεσμοί, εκτός από της Σύρου και εδώ στην Αθήνα– όπου οι ντόπιοι καλλιτέχνες, εκτός από άλλα είδη κλασικής μουσικής, έχουν τη δυνατότητα να αναδείξουν τους εαυτούς τους και στο θρησκευτικό είδος.
Για το Φεστιβάλ της Σύρου τι σκέφτεστε, τι ετοιμάζετε; Αν και μπορεί είναι νωρίς για να μου πείτε τώρα τι ετοιμάζετε.
Νωρίς δεν είναι, θα έλεγα, δεδομένου ότι έχει πέσει μία πληθώρα επιθυμιών από μουσικούς, και Έλληνες και του εξωτερικού να συμπράξουν και θα έλεγα ότι και για το 2019 έχουμε σχεδόν κλείσει το cast. Υπάρχουν πάρα πολλοί μουσικοί, έχουμε προσκλήσεις από Ελβετία, από Πολωνία έχουμε πάλι κάποιες επιθυμίες και από αρκετούς Έλληνες καλλιτέχνες.
Θα δούμε γρηγοριανό άσμα στο Φεστιβάλ;
Πρώτα ο Θεός, ναι. Πιστεύω ότι είναι κι αυτό αρκετά ενδιαφέρον, δεδομένου ότι το γρηγοριανό μέλος είναι το παραδοσιακό άκουσμα της Καθολικής Εκκλησίας και, εφόσον το νησί αποτελείται από καθολικό πληθυσμό, να αναβιώσουμε και αυτό το άκουσμα κάποια στιγμή.
Εγώ παρόλο που δεν είμαι καθολικός, έχω μία αγάπη για το Γρηγοριανό Άσμα, και μου αρέσει όλη αυτή η αναβίωση που συμβαίνει τα τελευταία 20 χρόνια.
Κι εμένα μου αρέσει το γρηγοριανό πάρα πολύ. Να πω δε ότι στη Ρόδο, την ώρα της λειτουργίας, ψάλλουν αποκλειστικά γρηγοριανό μέλος, κάτι που σε άλλες εκκλησίες στην Ελλάδα δεν γίνεται.
Σε ποια;
Στον Άγιο Φραγκίσκο. Η λειτουργία που ψάλλουν εκεί την Κυριακή είναι όλη γρηγοριανή.
Εύχομαι τα καλύτερα και στη Ρόδο και στη Σύρο.
Ευχαριστώ πάρα πολύ, να είσαστε καλά.
