
του Στάθη Κεφαλούρου, συγγραφέα
Η Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν (Hildegard von Bingen, 1098-1179) συναριθμείται ανάμεσα στις πιο σημαντικές γυναίκες της ανθρωπότητας, ακόμα και σ’ αυτές που μετριούνται στα δάκτυλα ενός χεριού. Την ιστορία της μπορείς να την αρχίσεις με τον ίδιο τρόπο που στα μέρη μας ξεκινούν οι αφηγήσεις για την λίγο μεταγενέστερη της Αγία Φιλοθέη «Γυναίκα ανδρείαν τις ευρήσει ; τιμιωτέρα δέ ἐστι λίθων πολυτελῶν ἡ τοιαύτη».
Θεολογία και φιλοσοφία, ιατρική και βοτανική, μουσική, ποίηση και θέατρο, σε όλα διέπρεψε η Αγία Χίλντεγκαρντ. Με πίστη και υπομονή έχτισε το δικό της Παρθενώνα, το δικό της μοναστήρι, το οποίο ακτινοβολούσε πνευματικά σε ολόκληρη την Ευρώπη την εποχή εκείνη. Περιέθαλπε και βοηθούσε γυναίκες χωρίς διακρίσεις. Ήταν το μοναδικό μοναστήρι στην Δύση, όπου οι μοναχές δεν αναγκάζονταν να κόψουν τα μαλλιά τους κοντά. Φορούσαν μόνο ένα πέπλο και τα μακρυά τους μαλλιά έπεφταν ελεύθερα κι ωραία στον λαιμό. Συγκρούστηκε πολλάκις με ισχυρούς άντρες της εποχής της, ιερωμένους ή και κοσμικούς άρχοντες σ’ ένα περιβάλλον που ούτως ή άλλως ήταν απολύτως ανδροκρατούμενος κι όμως με την υπομονή που παρέχει η πίστη, νίκησε. Έγραψε θεολογικά έργα σπάνιας θεολογικής παιδείας και κατάρτισης. Έγραψε και δίδαξε για την σχέση επιστήμης και θρησκείας.
Η Χίλντεγκαρντ στην καρδιά του μεσαίωνα δεν φοβήθηκε να ασχοληθεί με το γυναικείο σώμα δίχως προκαταλήψεις και ηθικολογίες ακόμα και με το θέμα της γυναικείας σεξουαλικότητας και του οργασμού.
Στο βιβλίο της “Αίτια και Ιάσεις” περιέγραψε τον γυναικείο οργασμό και μίλησε για την γυναικεία φυσιολογία και ψυχολογία από την πλευρά της γυναίκας.. Δεν δίστασε επίσης να μιλήσει με ειλικρίνεια για το γυναικείο σώμα παρά το ότι ήταν μοναχή και η ίδια δεν είχε καμία σεξουαλική εμπειρία. Δεν υιοθέτησε θρησκευτική ηθικολογία και δεν έκρινε ηθικά την γυναικεία σεξουαλικότητα. Μίλησε για την σημασία των προκαταρκτικών καθώς και για την συμμετοχή της γυναικείας φυσιολογίας στην διαδικασία της ερωτικής απόλαυσης και της σύλληψης.
Η Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν ήταν μία γυναίκα που κατάφερε να επιβάλει το έργο της και την παρουσία της σε μία εποχή κατά την οποία ο γυναίκες αναμένονταν να είναι σιωπηλές και υποταγμένες επηρεάζοντας έτσι σημαντικά το χριστιανικό δόγμα και κάνοντας να αναγνωριστεί η γυναικεία συνεισφορά στην θεολογία. Κατά την διάρκεια της ζωής της αλληλογραφούσε με πολλές γυναίκες από όλη την Ευρώπη, που ήθελαν να πάρουν την συμβουλή της σχετικά με σεξουαλικά ζητήματα ή θέματα τεκνοποιίας και εκείνη τους απαντούσε με ενθουσιασμό, κατανόηση και υπευθυνότητα
Χαρακτηριστικό της ευφυΐας, την οποία έλαβε δωρεά του Αγίου Πνεύματος ήταν και το ότι εφηύρε την δική της γλώσσα στην οποία μάλιστα συνέγραψε τουλάχιστον ένα από τα έργα της. Η Χίλντεγκαρντ θεωρούσε ότι η μουσική είναι μέσο επικοινωνίας με τον Θεό, δηλαδή η μουσική αποτελούσε μια προφανή απόδειξη της φυσικής και αυθόρμητης ικανότητας του ανθρώπινου νου να συνδέεται με τον Θεό. Οι μυστικιστικές ιδιότητες της μουσικής επέτρεπαν στον άνθρωπο να βιώσει ξανά την ομορφιά και την αρμονία του Παραδείσου, τον οποίο είχε χάσει μετά την Πτώση. Η ίδια είχε δηλώσει κάποτε ότι η ψυχή είναι πολυφωνική Η Χίλντεγκαρντ συνέγραψε 77 εκκλησιαστικούς ύμνους και το Ordo Virdutum που ήταν ένα θρησκευτικό θεατρικό έργο με μουσική.

Το μεγαλύτερο μπεστ σέλλερ της Μεσαιωνικής Αναβίωσης της δεκαετίας του 80
Πέρα από τα θεολογικά της κείμενα στα οποία τόνιζε την θηλυκή διάσταση του Θεού διά της Σοφίας και της Αγάπης, συνέγραψε επίσης ιατρικές πραγματείες αλλά και κοινωνιολογικές αναλύσεις. Σε ηλικία 43 ετών, η Χίλντεγκαρντ αποκάλυψε δημοσίως ότι έβλεπε οράματα όλη της την ζωή και άρχισε να γράφει το πιο γνωστό της έργο, το Scivias, το οποίο θα χρειαζόταν δέκα χρόνια για να τελειώσει και που παρά τις μυστικιστικές ανησυχίες της συγγραφέα του, ήταν ένα κείμενο που συνδύαζε επιστήμη, θεολογία, φιλοσοφία, φυσιολογία, κοσμολογία, αστρονομία και γεωλογία. Η Χίλντεγκαρντ αγαπούσε πολύ την φύση και συνέγραψε και εγχειρίδια βοτανικής. Όλα γύρω της τα έβλεπε σα μικρές σταλαγματιές της αγάπης του Θεού, που οδηγούν στην μεγάλη Αγάπη Του.
Η γυναίκα τούτη δικαίως θεωρήθηκε ως η πρόδρομος του καθολικού ανθρώπου της Αναγέννησης. Αλλά ήταν πάνω απ’ όλα μοναχή, ψυχή τε κα σώματι ταγμένη στο θέλημα του Θεού. Είχε από μικρή το προορατικό χάρισμα. Το έλεγε και το πίστευε, Δεν ήταν σε έκσταση. Διατηρούσε τις αισθήσεις της όταν έβλεπε οράματα, όταν έβλεπε αγγέλους. Θεωρείται Αγία τόσο από την Ρωμαιοκαθολική όσο και από την Αγγλικανική εκκλησία.
Ένα δέντρο και ένας πλανητοειδής πήρε το όνομά της. Και επειδή , όπως λέει και ο δικός μας Άγιος Πορφύριος, για να είσαι καλός χριστιανός πρέπει να είσαι και λίγο ποιητής, ακούστε την τρυφερή απάντηση που έδωσε η Χίλντεγκαρντ στην βυζαντινή μας αυτοκράτειρα την Ζωή την Πορφυρογέννητη , όταν εκείνη ζήτησε την συμβουλή της Χίλντεγκαρντ προκειμένου να γεννήσει αγόρι : «Ψιθύρισέ Του και Εκείνος θα σε ευλογήσει με την χαρά του παιδιού που αποζητάς καθώς προστρέχεις σε Εκείνον την ώρα της ανάγκης σου. Γιατί ο ζώντας οφθαλμός σε παρακολουθεί και σε θέλει και θα ζήσεις για πάντα».
Υπήρξε η μόνη γυναίκα που ανακηρύχθηκε Διδάκτορας της Εκκλησίας στην Δύση. Το μοναστήρι της δέχθηκε , όπως ήταν αναμενόμενο, πολέμους και αφορισμούς από άνδρες που δεν άντεχαν την φως του πνεύματός της. Στο τέλος της ημέρας όμως η Αγία Χίλντεγκαρντ κατέκτησε δικαίως τον σεβασμό και την αναγνώριση ηγεμόνων, ιερωμένων και κυρίως την αγάπη των απλών ανθρώπων, ιδιαίτερα των γυναικών στο πρόσωπο της οποίας βρήκαν μία θεολόγο και μία πνευματικό με σοφία και κατανόηση.
Η ίδια πάντως για τον εαυτό της πολύ ταπεινά και ποιητικά λέει πως δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα φτερό που πετάει χάρη στην ανάσα του Θεού.
Έφυγε από αυτήν την ζωή σε ηλικία 81 ετών. Λέγεται ότι την στιγμή του θανάτου της δύο φωτεινές αψίδες έλαμψαν στον νυχτερινό ουρανό ενώ εμφανίστηκε ένας λαμπερός κόκκινος σταυρός και μικρότεροι σταυροί σχημάτιζαν κύκλους. Η μνήμη της γιορτάζεται την 17η Σεπτεμβρίου, ημέρα που και εμείς οι Ορθόδοξοι γιορτάζουμε την Αγία Σοφία και την Αγία Αγάπη.
Στάθης Κεφαλούρος
*Το κείμενο συντάχθηκε με στοιχεία για την Χίλντεργκαρντ, που υπάρχουν στο διαδίκτυο.