Σαν χθες στις 11 MαϊουΣεπτεμβρίου 1953, εκδόθηκε “Ο Συντηρητικός Νούς: Από τον Μπέρκ στον Έλιοτ” το βίβλιο του Ράσελ Κέρκ που έδωσε μια αίσθηση ιστορίας και ένα φιλοσοφικό και ηθικό βάθος στον αδιαμόρφωτο τότε μεταπολεμικό Συντηρητισμό. Και εμείς συνεχίζουμε το αφιέρωμα στον πολιτικό και ηθικό φιλόσοφο, ο οποίος όχι μόνο αμφισβήτησε την πνευματική κυριαρχία της Αριστεράς, αλλά κριτίκαρε τον Φιλελευθερισμό, τον καταναλωτισμό και τις στρατιωτικές επεμβάσεις του Μπους.
του Μάθιου Κοντινέντι, αρχισυντάκτη του Washington Free Beacon
Ο Κέρκ ασκούσε κριτική στον καπιταλισμό- υπενθύμιζε στα ακροατήρια του ότι αυτό ήταν μαρξιστικός όρος— όσο ασκούσε και στον σοσιαλισμό. Όπως το έθεσε αργότερα : Οι πνευματικοί απόγονοι του Μπέρκ και όσοι ενδιαφερόταν για τον συντηρτισμό, πολεμούσαν σε δύο μέτωπα: ενάντια στoυς διαδόχους των Ιακωβίνων με το “οπλισμένο τους δόγμα” και ενάντια στους οικονομολογους του Μάντσεστερ με την πεποίθηση τους ότι η κατανάλωση αποτελεί το επίκεντρο της ζωής.”
H κριτική που άσκησε ο Κέρκ στον οικονομικό ωφελισμισμό, την βιομηχανοποίηση και την εμπορευματικοποίηση τον ξεχωρίζει από τους άλλους αντιπάλους του κυβερνητικού σχεδιασμού. “Ποτέ δεν αποκαλώ τον εαυτό μου ατομικιστή και θα ευχόμουνα και εσείς να μην εύχομαι εσεις να μην είχατε αγκαλιάσει με αγάπη αυτήν την φοβερή ιδεολογία” έγραψε ο Κέρκ στον Βίκτωρ Μιλιόνε, πρόεδρο της Διακολλεγιακής Κοινωνίας Ατομικιστών (που αργότερα ονομάσθηκε Διακολλεγιακό Ινστιτούτο Σπουδών ) τον Μάιο του 1954. “Πολιτικά καταλήγει σε αναρχία, πνευματικά σε μια απεχθή απομόνωση. Και δεν αποκαλώ τον εαυτό μου “άτομο” Ελπίζω να είμαι “πρόσωπο”. Ο φιλελευθερισμός, είπε ο Κέρκ, ήταν αδιέξοδο επειδή απέτυχε να συναρπάσει την ηθική φαντασία .
Ο Κέρκ θεωρούσε ότι ο φιλελευθερισμός του Φρήντιχ Χάγιεκ οδηγούσε σε ηθική αναρχία
Μια δημόσια αντιπαράθεση το 1957 με τον Φρήντιχ Χάγιεκ απεκάλυψε το κενό που τους χώριζε. “Θυμάμαι να κάνω παρατήρηση στο γεγονός που ο Χάγιεκ αναφερόταν στην θρησκεία ως “μυστικισμό” είπε ο χρόνια αργότερα σε ένα νεαρό ανταποκριτή “Ανταπάντησα ότι μια τέτοια έννοια απλώς αποκαλύπτει άγνοια την θρησκείας”
Αυτή η καχυποψία του κλασσικού φιλελευθερισμού είναι ένας λόγος που ο Κέρκ ήταν διστακτικός στο να συμετάσχει στην “Νάσιοναλ Ρηβιού” του Μπάκλεϋ. Ο συντηρητισμός και ο φιλελεύθερισμός μπορεί να παντρευόταν τέλεια στην προσωπικότητα του Μπάκλεϋ, αλλά αυτός ήταν μια χαρισματική φυσιογνωμία Ο Κέρκ συμφώνησε να γραφει μια μηνιαία στήλη για το περιοδικό, η οποία εμφανιζόταν από την ίδρυση του μέχρι το 1980. Αλλά η ένταση παρέμενε. Ποτέ δεν εμφανίσθηκε το όνομα του στην λιστα με τους συνεργάτες η στο εξώφυλλο , επέπλητε τον Μπάκλεϋ, όταν η “Νάσιοναλ Ρηβιού” δεν έγραφε κριτικές για τα βιβλία του και τον διέσυρε ο αρχισυντακτης Φρανκ Μέγιερ.
Ο παραδοσιοκράτης Ράσελ Κέρκ και ο συντηρητικοφιλελευθερος Γουίλλιαμ Μπάκλεύ: ανταγωνιστές για ποιος είναι το δημόσιο
πρόσωπο του Συντηρητισμού στην δεκαετία 1960 και 70
Είναι αξιοσημείωτο που ο Κέρκ κοίταζε την εκδοτική ναυαρχίδα του συντηρητικού κινήματος αποστασιοποιημένος. “Ο Τζέημς Μπάρνχαμ ήταν πραγματικά ωφελιμιστής” έγραψε για έναν άλλο αρχισυντακτη σε ένα γράμμα του 1990. “και υποθέτω ότι μπορούν να με χαρακτηρίσουν ως ρομαντικό -που σημαίνει στην πλευρά του Κόλεριτζ, του Σκωτ και Σάουθυ, στις διαμάχες του πρωτου μισού του 19ου αιώνα” όταν ο Κέρκ συγκέντρωσε την ανθολογία του συντηρητικής σκέψης για την Penguin (εννοεί το The Portable Conservative Reader) , έβγαλε εκτός τον Μπάκλεϋ, ενω συμπεριέλαβε τον νονό του νεοσυντηηρτιμσού Άιρβινγκ Κρίστολ.
Παρόλο που σε ένα γράμμα του το 1975, αποκαλούσε τον Κρίστολ “δύναμη για το καλό”, ο Κέρκ σταμάτησε να του αρέσουν οι νεοσυντηρητικοί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Σε μια σειρά ομιλιών στο Heritage Foundation (Χέριταντζ Φαουντέσιον= συντηρητική δεξαμενή σκέψης στην Ουάσινγκτον) , ο Κέρκ αποκήρυξε τις προσπάθειες του να δημιουργήσει μια ιδεολογία με βάση τον δημοκρατικό καπιταλισμό. Συχνά επικαλείτο τον ιστορικό Ντάνιελ Μπόρστιν, ο οποίος είχε γράψει ότι “το Σύνταγμα των ΗΠΑ δεν είναι προς εξαγωγή” Σε ένα περιβόητο επεισόδιο, ο Κέρκ είπε “Και όχι σπάνια μοιάζει ότι κάποιοι επιφανείς νεο-συντηρητικοί μπερδεύουν το Τελ Αβίβ με την πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό το αχρείαστο σχόλιο με τον υπαινιγμό πίστης σε δύο διαφορετικές χώρες, έγινε η αφορμή για διένεξη αναμεσα στους νεοσυντηρητικούς και τους παλαιοσυντηρητικούς του κινήματος “Πρώτα η Αμερική” του Τραμπ. Εκείνο που το έκανε πιο αταίριαστο ήταν ότι ο Κέρκ ήταν ενθερμος αντίπαλος του αντι-σημιτισμού, ο οποίος στην ίδια ομιλία έλεγε: “Εχω αρκετές συμπαθειες με αυτούς τους νεο-συντηρητικούς και θαυμασμό για κάποιους από αυτούς.
Νεοσυντηρητικοί: Ο Κέρκ χωρίς να είναι αντισημίτης τους κατηγόρησε ότι κάνουν πολέμους για χάρη του Ισραήλ
Η γεωγραφική απόσταση ανάμεσα στην Μεκόστα του Μίτσιγκαν , όπου έμενε και την Νέα Υόρκη και την Ουάσινκτον, αντικαθρέπτιζε την προσωπική και πνευματική απομάκρυνση του Κέρκ από τα κέντρα της συντηρητικής εξουσίας κατά τα χρόνια της διακυβερνήσεως του Ρέηγκαν και του Τζωρτζ Μπούς του πρεσβύτερου. Ήταν επίσης μια μεταφορά για την φθίνουσα επιρροή του Κερκ στο κίνημα, το οποίο βοήθησε να προσδιορισθεί. Καθώς το συντηρητικό κίνημα εμπλεκόταν όλο και περισσότερο με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, καθώς οι φιλοσοφικές αρχές μεταφραζόταν σε δημόσια πολιτική, ο Κέρκ αποτραβιόταν στο βάθος, καλοσωρίζοντας φοιτητές που είχαν την περιέργια να τον συναντησουν στο σπίτι του όπου στην παρέα έμπαιναν η γυναίκα του και οι τέσσερεις κόρες τους .
Θα είχαν πάρει άλλη στροφή τα πράγματα, αν ο Κέρκ και όχι ο Μπάκλεϋ το δημόσιο πρόσωπο του Συντηρητισμού στις δεκαετίες του 1960 και του ‘70; ‘Ισως. Ωστοσω, ο Κέρκ ήταν πιο πολύ διανοούμενος παρά ηγέτης. “Με οποιοδήποτε αμερικάνικο η δυτικό μέτρο σύγκρισης στον 21ον αιώνα ” γράφει ο βιογράφος του, Μπραντλεϋ Τζ. Μπίρζερ, “ο Κέρκ είχε μια ιδιότροπη, εκκεντρική και μοναδική προσωπικότητα” Ίσως αυτό έβαζε ταβάνι στο πόσο δημοφιλής θα μπορούσε να γίνει ο συντηρητισμός των διανοουμένων.
Το 1989 ο Ρόναλντ Ρέηγκαν βράβεψε τον Κερκ με το μεγαλύτερο παρασημο για αμερικανό πολίτη, παρόλο που ο Κέρκ δεν ενδιαφεροταν να είναι μέλος της κυβερνήσεως του Photo: Russell Kirk Cener for Cultural Renewal
O Kέρκ δεν ενδιαφερόταν να υπεραπσιστεί μια κομματική ατζέντα. Ήθελε να προωθήσει ένα τρόπο σκέψης. Σε ένα γράμμα του 1963 στον Τζέρυ Πουρνέλ, ο οποίος αργότερα θα άφηνε το σημάδι του ως συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, ο Κέρκ έγραφε: “Σε αυτή την χώρα υπάρχει ένα μεγάλο σώμα υποστήριξης για ένα Συντηρητισμό με φαντασία (imaginative conservatism) Παρόλο που η τύχη δεν είναι με το μέρος μας, μπορούμε να πετύχουμε να σώσουμε πολλά από το ναυάγιο του σύγχρονου κόσμου και όπως ο Χένρυ Άνταμς αρεσκόταν να λέει με το δηκτικό του στυλ: “Η πλάκα είναι στην διαδρομή”
Αναζήτησε να καλλιεργήσει μια ηθική φαντασία που μας επιτρέπει να δούμε τον κόσμο, όχι μόνο από την προοπτική των άλλων, αλλά επίσης από την οπτική του παρελθόντος και του μέλλοντος. Δεν είχε μεγαλειώδη σχέδια κοινωνικής αναγέννηση, ούτε όνειρα για παγκόσμια κυριαρχία. “‘Η πολιτική είναι η τέχνη του πιθανού” λέει ο συντηρητικός, σκεφτεται πολιτικές της δημόσιας πολιτικής που θα έτειναν να διατηρήσουν την τάξη, την δικαιοσύνη και την ελευθερία”.
Πάνω από τον οτιδήποτε άλλο, ο Ράσελ Κέρκ υπενθύμισε στον κόσμο αυτό που ο Έντμουντ Μπερκ περιέγραψε ως μία συνεργασία που υπάρχει “όχι μόνο μεταξύ των ζώντων, αλλά ανάμεσα στους ζώντες, τους νεκρούς και τους αγέννητους.” Τράβηκε την προσοχή σε αυτό που ο φίλος του και ήρωας του Τ. Σ. Έλιοτ αποκάλεσε “άχρονες στιγμές” συνδέοντας μας τόσο με το παρελθόν, όσο και το παρόν.
Έντμουντ Μπέρκ: Η ιστορία είναι η ένωση ανάμεσα στους νεκρούς, τους ζωντανούς και αγέννητους
Ήρθα σε επαφή με τον Κέρκ ως προπτυχιακός φοιτητής, ο οποίος είχε βαθιά επηρεασθεί από την ανάγνωση των “Στοχασμών για την Επανάσταση στην Γαλλία” του Μπερκ. Εκείνο που με εντυπωσίασε δεν ήταν απλώς το μέγεθος του, αλλά επίσης το μεγαλείο του, ο μύθος του, η ποίηση, η φαντασία και το πνεύμα το οποίο μπόλιαζε το σύγγραμα του Κέρκ. Έχω επίγνωση των ορίων που έχει η προσέγγιση του Κέρκ ως οδηγός σε σαφή πολιτική δράση και τω κινδύνων της νοσταλγίας και της περιφρονησης των λογίων προς την πολιτική, αλλά παρόλα αυτά αναγνωρίζω ότι η έμφαση του σε γενικές αρχές εμποδίζει τον Συντηρητισμό να λιγύσει η να μειωθεί από μια λανθασμένη πολιτική η άτομο.
Ο Τ.Σ. Έλιοτ και οι άχρονες στιγμές
Αν ξαναγράψουμε την κοινά αποδεκτή εκδοχή της συντηρητικής ιστορίας που να παίρνει τελείως υπόψιν τον ρόλο του Κέρκ, τότε κυριαρχεί μια πιο περίπλοκη εικόνα του συντηρητισμού: μία όπου το Πεντάγωνο και τα επίπεδα περιθωριακών φόρων υποχωρουν στο βάθος και οι θρησκευτικές κοινότητες, τα σχολεία, οι εθνικές και τοπικές παραδόσεις, η λογοτεχνία και η κουλτούρα έρχονται στο προσκηνιο. Το γραψιμο του Κέρκ έχει πολλά να προσφέρει σε αυτήν την καινούργια γενιά των συντηρητικών – και προοδευτικών – καθώς σκέφτονται τι αποψεις να υιοθετήσουν απέναντι στην τεχνητή ιδιοφυία, τη Σίλικον Βάλεϋ, τα κοινωνικά μέσα, την ελευθερία του λόγου, τους πολέμους των ντρόουνς την παγκοσμιοποίηση και δημόσιες δαπάνες για κοινωνικά προγράμματα.
Καθώς θυμάμαι τον Ράσελ Κέρκ στην εκατονταετηρίδα της γέννησης του φέρνω στον νού με ευγνωμοσύνη και εκτίμηση μερικούς από τους πιο αγαπημένους του στίχους από το Little Gidding” του Έλιοτ: “Και εκείνο που οι νεκροί δεν είχανε φωνή, όσο ζούσαν, Μπορούν να σου το πουν, όντας νεκροί: η επικοινωνία Των νεκρών γίνεται με την πύρινή τους γλώσσα Πέρα από την γλώσσα των ζωντανών”.
Ράσελ Κέρκ: Είμαι συντηρητικός και μπορεί να είμαι στην πλευρά των χαμένων. Όμως από μια πνευματική διαστροφή
προτιμώ να χάσω μαζί με τον Σωκράτη παρά να κερδίσω μαζί με τον Λένιν
Πηγή: theatlantic.com
