Το άχαρο νέο έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Η ιδιαίτερη αγάπη μου απέναντι σε αυτόν τον ξεχωριστό ερμηνευτή με ήθελε αυτομάτως αποσβολωμένο. Η θητεία του αείμνηστου John Lawton στους Lucifer’s Friend και στους Uriah Heep υπήρξε -για αμέτρητους από εμάς- ξεχωριστή. Όπως είχα γράψει κάποια στιγμή, ουδέποτε μπήκα στο τριπάκι της σύγκρισης του αδικοχαμένου τραγουδιστή των Uriah Heep με τον προκάτοχό του στους δεύτερους, τον David Byron. Μα είναι δυνατόν; Είναι σα να βάζεις στη ζυγαριά την Fender και τη Gibson. Tον Messi και τον Ronaldo! Oυδέποτε πίστευα σε τέτοιου είδους ανώφελες «κόντρες». Για μένα οι κορυφές δε συγκρίνονται, μα παραμένουν όλες τους εκεί ψηλά, στα σύνορα Ουρανού και Γης.
Όσο για τον ταυτόχρονο χαμό του εν τω μέσω της επάρατης πανδημίας μαζί με τους συνοδοιπόρους Lee Kerslake και Ken Hensley που αποδήμησαν πέρυσι, καταντά τουλάχιστον αξιοπερίεργος, έως και αβάσταχτος.
Ο ταπεινός γίγας υπήρξε καθοριστικότατος και για τα δυο σχήματα. Οι ανατριχιαστικές ερμηνείες του σε μνημειώδεις δίσκους όπως τα “Banquet” και “Mind Exploding” συνέβαλαν τα μάλα στην καταξίωση των Γερμανών Lucifer’s Friend. Όσο για το ρόλο του ως «από μηχανής Θεού» στους πολυαγαπημένους μας Uriah Heep, τα νούμερα και η ιστορία μιλούν από μόνα τους. Η Χρυσή Μεταγραφή του Lawton στη θέση του Byron έχει καταχωρηθεί ανάμεσα στις πιο πετυχημένες στη 65χρονη εποποιία του Rock’n’Roll!
Πάμε λοιπόν. Ακολουθεί μια εμπεριστατωμένη σύμπτυξη των δύο συνεντεύξεων, ως φόρος τιμής στα θαυμαστά του έργα και τις λαμπρές ημέρες του.
Συνέντευξη και φωτογραφίες: Χρήστος Κισατζεκιάν
Έχοντας ακούσει την εκδοχή του Ken Hensley, θέλω από πρώτο χέρι να ακούσω από σένα τον ίδιο την ιστορία για το πώς προσχώρησες στους Uriah Heep το 1976. Κακά τα ψέματα, αυτή σου η μεταγραφή υπήρξε καθοριστικότατη, εκατέρωθεν!…
«Έτσι είναι. Προσωπικά θεωρώ υπεύθυνα για την προσχώρησή μου στους Uriah Heep δύο μέλη των Mud. Τους ξέρεις; Σε πληροφορώ πως, παρότι λίγοι πλέον σήμερα τους θυμούνται, οι Mud υπήρξαν τεράστιοι στη Μεγάλη Βρετανία για δυο-τρία χρόνια! Μεταξύ 1974 και 1976, είχαν αρκετά hit-singles στο Top-10… Δυο από αυτούς λοιπόν γνώριζαν ότι οι Heep έψαχναν για αντικαταστάτη του David και μου ζήτησαν μια κασέτα με δείγματα δουλειάς μου από τους Lucifer’s Friend ώστε να την δώσουν σε ένα φίλο τους που δούλευε ως road crew και στις δύο μπάντες. Η κασέτα παραδόθηκε στα χέρια του Ken Hensley ο οποίος και με πήρε σύντομα τηλέφωνο για να δοκιμάσουμε το πάντρεμα αυτό… Τα υπόλοιπα, όπως λένε, ανήκουν στην ιστορία»
Ακριβώς! Όμως πώς αντέδρασαν οι συνάδελφοι σου, τα υπόλοιπα μέλη των Lucifer’s Friend για αυτή την αιφνίδια αποχώρησή σου;
«Μα ουσιαστικά, ουδέποτε θεωρήθηκα μόνιμο μέλος των Lucifer’s Friend ώστε να δημιουργήσω πρόβλημα σε αυτούς με την αποχώρησή μου. Οι Γερμανοί φίλοι μου ούτως ή άλλως δούλευαν χαλαρά ως γκρουπ, για το κέφι τους, αφήνοντάς μου άπλετο χρόνο για ότι άλλο ήθελα να κάνω- όπως ήταν και οι Les Hamphries Singers για παράδειγμα. Βλέπεις, τρεις από αυτούς, ο κιθαρίστας (Peter Hesslein), ο ντράμερ (Joachim Rietenbach) και ο κημπορντίστας (Peter Hecht), ήταν απασχολημένοι με τα μεροκάματά τους στην τότε πασίγνωστη big band του James Last. Οπότε, μια φορά το χρόνο μαζευόμασταν ουσιαστικά ως Lucifer’s Friend, και αυτό για να προβάρουμε και ηχογραφήσουμε τον επόμενο δίσκο μας. Τις λίγες φορές δε που επιχειρήσαμε να περιοδεύσουμε στη Γερμανία, τα αποτελέσματα δεν ήταν και τα καλύτερα αφού οι πολυποίκιλες ενασχολήσεις μας «αποδυνάμωναν». Πάντως ούτως ή άλλως, οι Lucifer’s Friend βρήκαν γρήγορα τον αντικαταστάτη μου στο πρόσωπο του Σκοτσέζου Mike Starrs από τους Colosseum II. Άρα ούτε μια στιγμή δεν υπήρξε η παραμικρή αψιμαχία. Πόσο μάλλον πικρία»
O κημπορντίστας Peter Hecht , o κιθαρίστας Peter Hesslein και ο ντράμερ Joachim Rietenbach των Lucifer’ s Friend ως μελη της groovy ορχήστρας “ελαφράς” μουσικής του James Last, της οποίας η ρυθμ σεξιον ηταν κτισμένη ως ροκ μπάντα.
Κατανοητό. Πάντως ανέκαθεν μου έκανε εντύπωση το γεγονός του ότι είχες πολύ καλές σχέσεις με τη Γερμανική rock σκηνή και τους μουσικούς της. Πώς και έτσι;
«Φταίει το ότι έζησα στο Αμβούργο αρκετά. Έξη με οκτώ χρόνια. Επιπρόσθετα, πριν από αυτό είχα παίξει εκεί και στα τέλη της δεκαετίας του ’60 ως περιοδεύον με δυο Αγγλικά σχήματα. Κάθε μια φορά από αυτές διήρκησε τρεις βδομάδες, παίζοντας τραγούδια του Top-10 της εποχής. Έτσι λοιπόν απέκτησα γρήγορα πολλές γνωριμίες με τους Γερμανούς ομόλογούς μου. Κάποια στιγμή λοιπόν ένας από αυτούς μου είπε «δεν ξέρω αν το έχεις καταλάβει, μα το μέλλον σου διαγράφεται πολλά υποσχόμενο εδώ στη Γερμανία, και όχι στην Αγγλία, οπότε γιατί δεν έρχεσαι να ζήσεις μόνιμα εδώ;». Πράγμα που έκανα μονομιάς. Να λοιπόν γιατί ξέρω πολλούς Γερμανούς συναδέλφους μου, όπως και έμαθα σταδιακά να μιλώ Γερμανικά σε ένα πολύ καλό επίπεδο»
Έτσι λοιπόν. Μάλιστα. Πες μου λοιπόν αντιστοίχως πώς γνωρίστηκες με τους Lucifer’s Friend…
«Οι Lucifer’s Friend προϋπήρχαν πριν γίνω μέλος τους. Όλα τα υπόλοιπα μέλη είχαν από κοινού ηχογραφήσει κάποια κομμάτια δοκιμαστικά, προσκαλώντας για ακρόαση πολλούς και διάφορους τραγουδιστές πριν από μένα. Όλες οι δοκιμές όμως απέβησαν άκαρπες. Και έτσι κατέληξαν σε μένα, αφού ουσιαστικά ήθελαν έναν Άγγλο τραγουδιστή. Και να που αυτό απέκτησαν! Πάντως παρά το όνομά τους, οι Lucifer’s Friend ουδέποτε υπήρξαν «σκοτεινοί», ή πόσο μάλλον προσκείμενοι στον Διάβολο, καμία σχέση! Ήταν απλά μια ονομασία που τους άρεσε, συντονισμένοι με ονόματα όπως αυτό των Black Sabbath, σε μια ρότα που ήθελε όλα αυτά τα «γοτθικά» σχήματα της εποχής να είναι στο προσκήνιο. Οπότε η υποψία πολλών για το ότι το σχήμα ασχολούταν με τον Διάβολο ήταν άτοπη. Ήταν απλά ένα εύηχο όνομα»
Ο John Lewton (αριστερά) με το heavy prog συγκρότημα των Lucifer’s Friends.
Προσωπικά ουδέποτε σκέφτηκα κάτι τέτοιο. Για πες μου όμως, τι περίεργο εξώφυλλο αυτό το ασπρόμαυρο του πρώτου σας δίσκου, ε;
«Λοιπόν. Ο νάνος ήταν γκαρσόν στο επάγγελμα παρακαλώ, μα συγχρόνως λόγω ύψους δούλευε περιστασιακά και σε ένα πρακτορείο μοντέλων-κομπάρσων από όπου και τον βρήκαμε. Δυστυχώς, από ότι έμαθα, πέθανε προ πενταετίας (σ.σ.: θυμίζω πως η πρώτη συνέντευξη έγινε το 2000). Όσο για τον πανύψηλο, τον συνάντησα μάλιστα μια φορά. Ο τύπος πρέπει να ήταν γύρω στα 2,20 μέτρα. Θηρίο! Κοίταξα πολύ ψηλά για να τον αντικρίσω (γελά). Η τύχη αυτού αγνοείται»
Ξεκίνησες τις όμορφες ιστορίες από μόνος σου, να’σαι πάντα καλά. Οπότε πάμε, ξεκινάμε ανάλογες αφηγήσεις δίσκο προς δίσκο, συμφωνείς;
«Κανένα πρόβλημα»
Σε ευχαριστώ! Θα ξεκινήσω συνειδητά με τον πιο αγαπημένο δίσκο από όσους έχει ηχογραφήσει έως και σήμερα. Αναφέρομαι στο ανεπανάληπτο “Firefly” των Uriah Heep, το οποίο έχω «λιώσει» από τις ακροάσεις. Η ερμηνεία σου στο “Sympathy” (σ.σ.: το οποίο γέννησε τον γενικό τίτλο του άρθρου) και πόσο μάλλον στο “Wiseman”, με έχει σημαδέψει !…
URIAH HEEP
“Firefly” (1977)
«Δεν μου είναι δύσκολο να καταλάβω τον ενθουσιασμό σου για τούτο το album… Άλλωστε ήταν το πρώτο μου με τους Uriah Heep και βούτηξα με τη μια στα βαθιά νερά. Όμως το ξέρεις ότι το “Wiseman” ακούστηκε από σκηνής μια και μοναδική φορά στα χρόνια που ακολούθησαν;;; Ήταν για της ανάγκες της τηλεοπτικής εκπομπής “Top Of The Pops” του κραταιού BBC όπου μάλιστα εγώ ήμουν ο μοναδικός από τη μπάντα που δεν «προσποιήθηκε» ότι παίζει ζωντανά πάνω από το playback, μα τραγούδησα κανονικά. Μη με ρωτάς γιατί δεν το συμπεριλαμβάναμε στο set list μας συχνά, διότι ειλικρινά δεν ξέρω την αιτία… Και αυτός ήταν ένας από τους σημαντικότερους λόγους που επέμεινα πριν τρεις εβδομάδες να το παίξουμε ζωντανά με τον Ken (Hensley) στο 4ο ετήσιο συνέδριο της μπάντας στο Λονδίνο. Εγώ φωνή και αυτός Hammond, τελεία και παύλα! Σε πληροφορώ έγινε χαμός από κάτω! Το κοινό τραγούδησε πιο δυνατά από μένα τα refrain! Ήταν πανέμορφη στιγμή.
Τώρα, όσον αφορά τον δίσκο αυτόν καθαυτό, τι να θυμηθώ; Α, να δυο στοιχεία που οι περισσότεροι ίσως να μην γνωρίζουν: α) όταν κλήθηκα να μετάσχω στη μπάντα, οι συνθέσεις ήταν ήδη ηχογραφημένες και απλά μου έδωσαν μια κασέτα και έβαλα τις μελωδικές γραμμές της φωνής και β) ναι, τολμώ να το παραδεχθώ δημοσίως, έως τη μέρα της «μεταγραφής» μου, δεν κατείχα ούτε ΕΝΑ δίσκο των Uriah Heep στη συλλογή μου (γελά γοερά)! Οπότε, όταν ο Ken με πήρε τηλέφωνο και το έμαθε, μου είπε «δεν ξέρω τι έκανες μέχρι τώρα, λίγο με νοιάζει, όμως πλέον όπως καταλαβαίνεις πρέπει να ξέρεις όλα μας τα τραγούδια, οπότε πήγαινε αύριο και αγόρασε το “Look At Yourself” και το “Sweet Freedom” και μάθε τα “July Morning” & “Stealin’ ”! Λογικό. Να λοιπόν πώς κέρδισα τη θέση μου ανάμεσά τους. Τραγούδησα στην δοκιμαστική μου ακρόαση αυτά τα δύο μαζί, με κάποια άλλα ακόμη, μπροστά στα μέλη της μπάντας μα και τους τεχνικούς. Ήθελαν και τους roadies παρόντες σε τούτη τη διαδικασία οι μάγκες! Όμως να που πήρα τη δουλειά. Μάλιστα δε θα ξεχάσω ποτέ την όλη φάση, αφού οι roadies είχαν φτιάξει και κείνα τα ταμπελάκια με την ξύλινη λαβή και τους βαθμούς που έχουν οι κριτές των παγοδρομιών-ξέρεις!- και σε κάθε τραγούδι σήκωναν τον αντίστοιχο (γελά ξανά)! Είκοσι χρόνια μετά, λογικό, δεν μπορώ να θυμηθώ τα νούμερα τους, όμως αφού μπήκα στη μπάντα, καλοί θα ήταν.
Τέλος, ενόψει της Αμερικάνικης περιοδείας μας τότε, αναγκαστήκαμε και ηχογραφήσαμε όλο το δίσκο πάρα πολύ γρήγορα ώστε να προλάβουμε… Πάντως για να ξέρεις, το ομώνυμο τραγούδι το παίζουμε και με τους Gunhill σε κάθε μας εμφάνιση, άρα καταλαβαίνεις πόσο το εκτιμώ.»
LUCIFER’S FRIEND
“Banquet” (19750)
«Μπορώ να πω ότι νιώθω υπερήφανος που συμμετείχα σε τούτο το album (σ.σ.: και πολύ καλά κάνεις!)… Πιστεύω πως ειδικά το “Banquet” ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Και το γεγονός αυτό βέβαια ίσως του έκοψε κάτι από πωλήσεις, αφού λίγοι μπορούσαν να καταλάβουν τι έπαιζε εκεί μέσα… Πέντε-έξη χρόνια μετά έστω να κυκλοφορούσε, θα ήταν πολύ πιο εμπορεύσιμο. Το ξέρεις ότι χρησιμοποιήσαμε την ομάδα χάλκινων πνευστών της ορχήστρας του James Last λόγω της γνωριμίας του με τους προαναφερθέντες; Όπως και αληθινά βιολιά. Αληθινοί μουσικοί σε έναν «μεγάλο» δίσκο. Βασικά είναι το πιο αγαπημένο μου έργο με τους Lucifer’s Friend. Το δωδεκάλεπτο κομμάτι που ανοίγει το δίσκο, το “Spanish Galleon”, ηχογραφήθηκε εξολοκλήρου ζωντανά μέσα στο στούντιο! Ορχήστρα, ηλεκτρικά όργανα και εγώ, όλοι μαζί, με τρία takes, ηχογραφήσαμε ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια της εικοσάχρονης πορείας του σχήματος. Και το έχω πει: πριν πεθάνω, θέλω έστω για μια φορά να παίξω ζωντανά και να τραγουδήσω όλο το album με τους υπόλοιπους… Είναι ένα μεγάλο μου όνειρο αυτό!
Η φωτογραφία του εξωφύλλου στήθηκε στην είσοδο ενός μουσείου που βρισκόταν λίγο πιο έξω από το Αμβούργο, ιδέα των δύο Peter που πάντοτε αποφάσιζαν τι και πώς για τη μπάντα τους. Όσο για το φαί πάνω στο τραπέζι, σε πληροφορώ ήταν αληθινό, όμως μετά από τρεις-τέσσερεις ώρες φωτογράφησης, δεν ήταν καθόλου καλή ιδέα να το φάμε!
Τέλος, ο γενικός τίτλος της κυκλοφορίας επιλέχθηκε ανάμεσα από πολλές άλλες εναλλακτικές που σκεφτήκαμε ώστε να αποδώσουμε τον πολυμορφικό μουσικό χαρακτήρα της. Η «γροθιά» ήταν το ζητούμενο. Μια γροθιά, μια αρμαθιά από τραγούδια. Όμως το “Banquet” μας ηχούσε τέλειο…»
URIAH HEEP
“Innocent Victim” (1977)
«Εδώ ήταν η πρώτη φορά που συνέβαλα συνθετικά σε επίσημη κυκλοφορία της μπάντας. Το “Free ‘n’ Easy” ας πούμε ήταν όλο δικό μου. Άλλο που στα credits λέει Box/Lawton… Αυτό αποφασίστηκε για να καταλάβεις επειδή άλλαξε κυριολεκτικά δύο νότες στο βασικό riff! Δε βαριέσαι μωρέ. Το θέμα είναι πως το αγαπώ πολύ και το ξεχωρίζω για τη «διαφορετικότητά» σε σχέση με ότι είχαν παρουσιάσει έως τότε. Σε αυτό βοήθησε αρκετά και η συμμετοχή ενός καλού φίλου του Ken επονόματι Jack Williams, Καναδού, ο οποίος συνέβαλε σε αυτές τις πανέμορφες, πολυποίκιλες μελωδίες που το χαρακτηρίζουν. Πιστεύω πως είναι ο πιο “rocky” δίσκος που ηχογράφησα μαζί τους, κι ας γνωρίζω καλά πως το “Firefly” παραμένει πιο αντιπροσωπευτικό για τον ήχο και το στυλ των Heep.
Όμορφα κομμάτια. Μεταξύ των οποίων και το “Free Me” που-να μια όμορφη ιστορία- προέκυψε τελευταία στιγμή! Ναι. Για να φανταστείς, την τελευταία μέρα των προγραμματισμένων ηχογραφήσεων στα Roundhouse Recording Studios του Λονδίνου και ενώ είχαμε ολοκληρώσει τα πάντα, ο Ken έφερε τούτο το hit single παρουσιάζοντας το μας ως «άλλη μια ιδέα που μου ήρθε σήμερα, τι λέτε;». Άρεσε σε όλους μας και ιδού το αποτέλεσμα: νούμερο ένα για αρκετές εβδομάδες στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης! Αυτά είναι τα όμορφα της Μουσικής, ε;;
Τέλος, να σου αναφέρω και κάτι για το γεγονός του ότι εδώ και πολλά χρόνια, οι Heep δεν συμπεριλαμβάνουν τραγούδια από τη δική μου θητεία στη λίστα τους… Το 1995 ο Bernie αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα με τις φωνητικές του χορδές και ο Mick (Box) ήρθε σε μια ζωντανή εμφάνιση των Gunhill και μου πρότεινε μετά από δεκαέξι χρόνια απουσίας, μια ευκαιριακή συνεργασία για δύο εβδομάδες ώστε να μην ματαιώσουν τις συναυλίες τους στην Νότιο Αφρική, δηλαδή την περιοδεία τους με Deep Purple συγκεκριμένα. Τότε, μου πρότεινε να παίξουμε και το “Free Me”, εξηγώντας μου πως η έκταση και το μέταλλο του Bernie δεν ταιριάζουν με το δικό μου, οπότε και αποφεύγουν τα κομμάτια που έλεγα εγώ. Το καταλαβαίνω. Αν και κάπου, είμαι σίγουρος, ο δρόμος της «διπλωματίας» στις σχέσεις των μελών πρέπει να παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο σε τέτοιου είδους αποφάσεις… Προς Θεού, είμαστε φίλοι ακόμη όλοι μεταξύ μας. Απλά τα σημεία των καιρών τις υπαγορεύουν.»
LUCIFER’S FRIEND
“Mind Exploding” (1976)
«Άλλο μεγάλο album αυτό… Τι να πει κανείς για αυτό. Και εδώ οι Lucifer’s Friend ξεπέρασαν τον ίδιο τους τον εαυτό όσον αφορά το χρόνο που χρειαστήκαμε για να το ολοκληρώσουμε: τρεις εβδομάδες! Ναι. Από την ώρα που μπήκαμε στο στούντιο, με έτοιμα κομμάτια, έως και την μίξη παρακαλώ του υλικού, χρειάστηκαν μονάχα τρεις εβδομάδες. Ουδέποτε χαζεύαμε με αυτή τη μπάντα. Ξέραμε τι θέλαμε και το χτίζαμε! Συνθετικά κατά την γνώμη μου είναι το κορυφαίο, τουλάχιστον της πρώτης περιόδου όπου εγώ τραγουδούσα με το γκρουπ. Επίσης, σημειωτέων, είναι το πιο αγαπημένο album της γυναίκας μου.
Η πολύ βαριά φωνή που απαγγέλει στο “Yesterdays Ideals” που κλείνει τη αυλαία εντυπωσιακά ανήκει στον Earl Jordan με τον οποίο συνυπήρχα στους Les Hamphries Singers. Εγώ το πρότεινα στα παιδιά αφού ήξερα πως η έκταση της φωνής του είναι ιδανική για τις ανάγκες μας.»
URIAH HEEP
“Fallen Angel” (1978)
«Περίεργη περίπτωση τούτο εδώ. Και ξέρεις γιατί; Δεν ξέρω τι μας είχε πιάσει όλους ανεξαιρέτως, μα μπήκαμε στο studio με μια διάθεση να γράψουμε χιτάκια! Εμπορικά τραγούδια που θα επαναλάμβαναν το απρόσμενο κύμα δημοτικότητας που μας προσέφερε το “Free Me”. Και ο Ken φυσικά, ως αρχιτέκτονας της προηγούμενης επιτυχίας μας, ήταν από τους πιο ένθερμους σε αυτή τη φάση. Τον έβλεπες να προσπαθεί να πιάσει ξανά την κότα με το χρυσό αυγό στα χέρια του. Έτσι είναι. Όταν γευτείς μια επιτυχία, διψάς για την επόμενη. Άρα για να είμαι απόλυτα ειλικρινής μαζί σου, το “Fallen Angel” προσωπικά το θεωρώ το πιο αδύναμο album της εποχής που βρέθηκα τραγουδιστής των Heep. Βέβαια όπως κάθε κανόνας, έχει την εξαίρεσή του και για μένα αυτή είναι το “Come Back To Me” που είχε γράψει τότε ο Lee (Kerslake) για την πρώην του. Να μια ιστορία λοιπόν για σένα… Ήμασταν οι τέσσερεις μας στο Holiday Inn του Los Angeles, εγώ, αυτός, η γυναίκα μου και η τότε κοπέλα του. Πήγαμε και καθίσαμε στο bar του ξενοδοχείου όπου είχε ένα πιάνο. Κάθισε λοιπόν μόνος του με εμάς γύρω του-κανείς άλλος δεν ήταν εκείνη την ώρα παρόν- και μας το έπαιξε ως ιδέα του για τον επόμενο δίσκο. Μια χαρά! Όμορφο κομμάτι, για αυτό και το παίζουμε έως και σήμερα με τους Gunhill.
Τέλος, όπως θα σου έχει πει και ο Ken όταν μίλησες μαζί του στην Αθήνα (σ.σ.: στα πλαίσια της παραμονής του για το σεμινάριο του Billy Sheehan στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας), στο εξώφυλλο βλέπουμε την κόρη του που πλέον είναι ολόκληρη γυναίκα και δουλεύει σε μια τεράστια πολυεθνική ηλεκτρονικών εφαρμογών, ταξιδεύοντας όλο τον κόσμο…»
