του Γιώργου Πισσαλίδη
Κλείνουν σήμερα 20 Οκτωβρίου 2017, 40 χρόνια από την ημέρα που ένα αεροπορικό δυστύχημα στέρησε την ζωή του Ρόνυ Βαν Ζαντ και άλλων τριών μελών των θρυλικών θρυλικών «Λύνερντ Σκύνερντ». Ενός συγκροτήματος που στην δεκαετία του ʽ70 πρώτο σήκωσε την στρατιωτική σημαία του Αμερικάνικου Νότου, υπερασπιζόταν τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες του. Ευκαιρία λοιπόν να δούμε ποιες είναι οι αξίες που υεπρασπίσθηκε ένα από τα αγαπημένα μας συγκροτήματα.
Οι «Λύνερντ Σκύνερντ» ξεκίνησαν την καριέρα τους το 1964 ως «Νόμπλ Φάιβ» και το 1970 πήραν το όνομα με το οποίο έγιναν θρύλος. Η μουσική τους ήταν ένα σκληρό, ρυθμικό «μπλουζ ροκ», εμπνευσμένοι από τους πρωτεργάτες του southern rock «Ώλμαν Μπράδερς Μπαντ». Εκεί όμως που οι «Ώλμαν» μπορεί να αυτοσχεδίαζαν επί ώρα πάνω σε τζαζ ροκ και κλασικιστικά μοτίβα, οι «Σκύνερντ» είχαν ένα βασικό ήχο με κλασσικά δωδεκάμετρα του ροκ, εμπνευσμένα από το μπλουζ και την κάντρυ.
Ο Ρόνι Βαν Ζαντ σε μια συναυλία με την σημαία του Νότου από πίσω
Το 1972, οι «Σκύνερντ» που τότε αποτελούταν από τους Ρόνυ Βαν Ζαντ (τραγούδι), Άλλεν Κόλλινς και Γκάρυ Ρόσσινγκτον (κιθάρες), Μπομπ Μπερνς (ντραμς), Λέον Γουίτκεσον (μπάσσο) και Μπίλυ Πάουελ (κήμπορντς) ανακαλύφθηκαν από τον θρυλικό μουσικό και παραγωγό Άλ Κούπερ.
Το 1973, κυκλοφορεί το ντεμπούτο τους «Pronounced Leh-nerd Skin-nerd» σε παραγωγή του θρυλικού Αλ Κούπερ που με τραγούδια, όπως «Free Bird» και «Simple Man» τους κάνει γνωστούς. Το πρώτο ήταν ένας φόρος τιμής στον εκλιπόντα Ντούαν Ώλμαν, που από τότε έκανε γνωστό το συνθετικό ταλέντο του Βαν Ζαντ. Στο δεύτερο όμως έγραφαν ένα ύμνο στις κλασσικές αξίες του Νότου:
«Όταν ήμουν νέος, η μάνα μου μού είπε
Πάρε τον καιρό σου και μην ζεις τόσο γρήγορα
Τα προβλήματα θα έρθουν και θα φύγουν
Πήγαινε βρες μια γυναίκα, βρες μια αγάπη
Και μην ξεχνάς γιε μου, υπάρχει πάντα Κάποιος εκεί πάνω
Ξέχνα την λαγνεία σου για το χρυσάφι του πλούσιου
Ότι χρειάζεσαι βρίσκεται στην ψυχή σου».
Εκείνο όμως το τραγούδι που τους έκανε διάσημους ήταν το «Sweet Home Alabama» (Γλυκιά Πατρίδα Αλαμπάμα) που βρισκόταν στο επόμενο τους άλμπουμ «Second Helping». Το τραγούδι ήταν μια απάντηση στο «Southern Man» του Νηλ Γιανγκ, όπου κατηγορούσε σύσσωμο τον Νότο ως ρατσιστές και μέλη της ΚΚΚ. Σε αυτό οι «Λύνερντ Σκύνερντ» τραγουδούσαν για τον αγαπημένο τους Νότο.
Το εξώφυλλο του μικρού δίσκο του Sweet Home Alabama
«Οι μεγάλες ρόδες συνεχίζουν να κυλάνε
Με μεταφέρουν στην γενέτειρα μου να δω το σόι μου
τραγουδώντας τραγούδια για την χώρα του Νότου
Η γλυκιά μου Αλαμπάμα μου λείπει πάλι
Και νομίζω ότι είναι κρίμα
Λοιπόν άκουσα τον κύριο Γιανγκ να τραγουδά για αυτήν
Άκουσα τον γέρο Νηλ να την χλευάζει
Και ελπίζω ο Νηλ να θυμάται
ότι ο Νότος δεν τον έχει ανάγκη
Γλυκιά πατρίδα Αλαμπάμα
εκεί που ο ουρανός είναι ολογάλανος
Ω, Θεέ μου έρχομαι πάλι σε σένα».
Μέχρι εκείνη την στιγμή, το «Sweet Home Alabama» υπερασπιζόταν απλώς το Νότο και για πολλούς ήταν μια ροκ εκδοχή του «Okie from Muskogee» του Μερλ Χάγκαρντ. Όμως οι επόμενοι στίχοι θα έκανε το χίπικο κατεστημένο να βγάζει αφρούς: «Στο Μπέρμινχαμ λατρεύουν τον κυβερνήτη» και λίγο παρακάτω «Στο Μπέρμινκχαμ έχουν την λύση». Ο κυβερνήτης στον οποίο αναφέρονται δεν ήταν άλλος από τον Τζωρτζ Γουάλας, τον πολέμιο της πολυπολιτισμικότητας που το 1963 στάθηκε μόνος μπροστά στο πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα απέναντι στους ένοπλους αστυνομικούς κλείνοντας την είσοδο. Σε μια περίοδο κοινωνικών δικαιωμάτων και προοδευτικών απόψεων ο Γουάλας ήταν ο κακός και το «Sweet Home Alabama» ήταν «ρατσιστικό» Τότε ο Βαν Ζαντ κράτησε αποστάσεις από τον Γουάλας λέγοντας ότι δεν έχει πολλά κοινά σημεία με τον κυβερνήτη της Αλαμπάμα.
Τζωρτζ Γουάλλας: ο κυβερνήτης του Sweet Home Alabama
Στο ίδιο άλμπουμ υπήρχε το «The Needle and the Spoon» (H βελόνα και το κουτάλι), ένα τραγούδι ενάντια στα ναρκωτικά, όπου φώναζαν στην γενιά τους:
«Παρατήστε την βελόνα και το κουτάλι
παρατήστε το ταξίδι στο φεγγάρι θα σας πάρουν μακρυά
Μα τον Θεό πρόκειται να σας θάψουν
Μην μπλέκεις με την βελόνα αγόρι μου».
Τα άλμπουμ «Nuthing Fancy» και «Gimme Me Back My Bullets» δεν ήταν άσχημα, αλλά μετά από δύο δυναμίτες southern rock και μπούγκι έμοιαζαν ισχνά. Η καλύτερη στιγμή των «Λύνερντ Σκύνερντ» ήταν το ζωντανό «One More From the Road», που έγινε πλατινένιο σε σύντομο διάστημα. Φυσικό, αν σκεφθεί κανείς ότι οι «Λύνερντ Σκύνερντ» είναι συγκρότημα της σκηνής και των τουρνέ και όχι των στούντιο.
Και ενώ η μπάντα ήταν στο απόγειο της, στις 20 Οκτωβρίου 1977, τρεις μέρες πριν την κυκλοφορία του άλμπουμ «Street Survivors», ένα αεροπορικό δυστύχημα αφαιρεί την ζωή του Ρόνυ Βαν Ζαντ, του τότε κιθαρίστα τους Στηβ Γκέηνς και του μάνατζερ της τουρνέ, ενώ τα υπόλοιπα μέλη είχαν σοβαρά τραύματα. Από εκείνη την στιγμή δεν υπήρχαν οι «Λύνερντ Σκύνερντ».
Όμως η πνευματική κληρονομιά τους έμοιαζε να είναι το «That Smell»:
«Μπουκάλια από ουίσκι και ολοκαίνουργια αμάξια
Βελανιδιά βρίσκεσαι στον δρόμο μου
Υπάρχει τόση κοκαϊνη και τόσο πολύς καπνός
Κοίτα τι τρέχει μέσα σου
Ω, αυτή η μυρωδιά
Δεν μπορείς να μυρίσεις αυτή την μυρωδιά;
Ο άγγελος του θανάτου πηδά πάνω σου
Κάρφωσε μια βελόνα στο μπράτσο σου
Πάρε ακόμη μια δόση, πάρε μια ρουφηξιά από την μύτη
Ένα ακόμα ποτό ηλίθιε θα σε πνίξει
Αυτή η μυρωδιά
Η μυρωδιά του θανάτου σε έχει περικυκλώσει».
Το 1987 ο Ρόσσινγκτον θα ένωνε την μπάντα με τον Τζώνυ Βαν Ζαντ στην θέση του αδελφού του και καινούργια μέλη. Ιδεολογικά ανήκαν πλέον στην Αμερικάνικη Δεξιά και με την βούλα. Στο «The Last Rebel» του 1993 τραγουδούσαν:
«Υπάρχει ένα γκρι άλογο που παραμένει σιωπηλό
Καθώς ένας στρατιώτης ανεβαίνει για μια τελευταία βόλτα
καθώς η βροχή πέφτει στο καπέλο του
Μπορείς να δεις τις σκιές του παρελθόντος γραμμένες στα μάτια του
Τώρα τα κανόνια έχουν σιωπήσει
Όλοι του οι φίλοι έχουν πεθάνει
Πρέπει να τα αφήσει όλα αυτά πίσω
αν θέλει να βρει το δρόμο για το σπίτι
Είναι ο τελευταίος στρατιώτης του Νότου
Δεν είναι παρά ένα αγόρι με την παλιά του κιθάρα
Κλείνεται στον εαυτό του
Αλλά όλοι τον παρεξηγούν
Αλλά συνεχίζει
Έχει ένα όνειρο που ποτέ δεν θα πεθάνει
Δεν μπορείς να τον αλλάξεις
Δεν υπάρχει νόημα να ζεις κάπου, όπου δεν ανήκεις».
Ενώ στο «Red, White & Blue» του 2003 γιόρταζαν 40 χρόνια δισκογραφίας τραγουδώντας για μια πατριωτική redneck εργατική τάξη:
«Τα μαλλιά μου άσπρισαν
Ο λαιμός είναι πάντα κόκκινος
Και το κολλάρο είναι πάντα μπλε
Ήμασταν πάντα εδώ
προσπαθώντας να τραγουδήσουμε την αλήθεια για σένα
Ναι θα μπορούσες να πεις
Ότι είμαστε Αμερικανοί πατριώτες».
Τέλος στο ομώνυμο τραγούδι από το «God & Guns» του 2009 εξυμνούν το δικαίωμα της οπλοκατοχής και αρνούνται την αποχριστιανοποίηση της Αμερικής.
«Ο Θεός και τα όπλα
Μας κρατούν δυνατούς
Αυτά είναι πάνω στα οποία
αυτή η χώρα κτίσθηκε
Καλύτερα να τα παρατήσουμε όλα και να τρέξουμε
Αν τους αφήσουμε να μας πάρουν τον Θεό και τα όπλα
Είμαι μέσα στο σπίτι μου στο δάσος
Όπου ο Θεός είναι μεγάλος είναι μεγάλος και τα όπλα καλά
Αλήθεια δεν μπορείς να ξέρεις πολλά για αυτά
Αν πιστεύεις ότι μπορείς να ζήσεις καλύτερα χωρίς αυτά».
Βλέπουμε λοιπόν ότι οι “Σκύνερντ” συνδυαζαν παραδοσιακές αξίες και σύγχρονο τρόπο ζωής, γενόμενοι ένα παράδειγμα του πως εννοούμε την μουσική εδώ στο “Άβαλον των Τεχνών”
