του Τηλέμαχου Χορμοβίτη
Photo credit: Getty Images
Μιας και αυτές τις ημέρες γιορτάσθηκε το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της Βασίλισσας Ελισάβετ, ιδού ένα απόσπασμα από το “Ταξιδεύοντας : Αγγλία” του Νίκου Καζαντζάκη, όπου ο Έλληνας συγγραφέας γράφει για τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία των Άγγλων:
«Μιαν άλλη μέρα, στη Λόντρα. Ο σιδηροδρομικός σταθμός βουϊζει γιομάτος κόσμο. Ο βασιλιάς, ο πρώτος τζέντλεμαν της Αυτοκρατορίας, γυρίζει σήμερα από τον Καναδά. Οι Εγγλέζοι αγαπούν τις επίσημες παράτες, τις μεσαιωνικές στολές, τις περούκες, τις ερμίνες των λόρδων· τα παλιά χρυσά βασιλικά αμάξια που πηγαίνουν το βασιλιά στο Ουεστμίνστερ όταν ανοίγουν οι βουλές· τα βαριά κλειδιά που δίνει ο Λόρδος Δήμαρχος στο βασιλιά όταν μπαίνει στο Σίτυ.
Ο προλετάριος Εγγλέζος τρέχει να τα δει, να καμαρώσει αυτούς που στέκουνται πιο αψηλά στην κοινωνική σκάλα. Νιώθει πως είναι οργανικά ενωμένος με όλους τούτους τους λιγομίλητους λόρδους, τους κοκκινομάγουλους πλούσιους. Δεν έχει ο Εγγλέζος κοσμοθεωρίες που να θέλουν να κόψουν στ’ αχνάρια τους τον κόσμο. Δεν ακoλουθά αφηρημένες έννοιες που να τον παραστρατίζουν. Προχωράει βήμα βήμα, ψάχνει ολούθε την πραγματικότητα, υποτάζεται για να την υποτάξει, τη ρωτάει, προσπαθεί να βρει το ρυθμό της και να βγάλει συμπεράσματα απλά και σίγουρα. Όχι για να τα γενικέψει σε παγκόσμιες αρχές, παρά για να τα κάμει κανόνες να ενεργεί κι η ενέργειά του να’ χει άμεσους χειροπιαστούς καρπούς.
Ξέρει (όχι ξέρει, πιστοποιεί, βλέπει, ζει) πως υπάρχει κοινωνική ιεραρχία κι απάνω σ’ αυτή στηρίχτηκε όλη η ιστορία της ράτσας του. Μα ξέρει ακόμα πως οι πόρτες είναι ανοιχτές, και μπορεί, αν έχει θέληση, πείσμα και τύχη, αν παίξει καλά το παιχνίδι και προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στο συνολο, να δρασκελίσει τις πόρτες αυτές και ν’ ανέβει. “Η Αγγλία είναι μια αριστοκρατία με ανοιχτές τις πόρτες.” Ο Εγγλέζος κοιτάζει με υπερηφάνια κι αξιοπρέπεια τους ανώτερούς του και συλλογιέται : “Είμαι κι εγω σαν κι αυτούς και μπορώ ν’ ανέβω εκεί που βρίσκουνται.” Ενώ ο Γάλλος, κυριεμένος από τις γενικές παγκόσμιες αρχές που του επιβάλλει το λογικό, κοιτάζει τους ανώτερούς του, κι όλη του η ψυχή επαναστατεί για την αδικία : “Eίναι κι αυτοί σαν και μένα”, συλλογιέται, “γιατί να τους έχω πάνω από το κεφάλι μου;”
Έφτασε το τρένο, ο βασιλιάς, χαμογελαστός, λιγνός, κουρασμένος, πρόβαλε. Όλοι οι Εγγλέζοι τρικύμισαν, σήκωσαν τα χέρια, άνοιξαν τα στόματα, άρχισαν το τραγούδι. Άλλοι το βασιλικό ύμνο, άλλοι απλά χαρούμενα τραγουδάκια, μερικοί ψαλμούς της Γραφής. Καμιά δουλική ενότητα. Όλοι χαίρονται, μα σε χωριστές ομάδες, ελεύτερα. Η εγγλέζικη μάζα κατορθώνει να μην πνίγει ολότελα την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια του ατόμου. Δεν γίνεται ένα κοπάδι που ν’ ακολουθάει μουντό και σκλάβο ένα σύνθημα. Παίρνει το ίδιο σύνθημα, το προσαρμόζει στις πολυποίκιλες ενότητες, δίνει μια απόχρωση ελευτερίας στην ανάγκη, ψέλνει θρησκευτικά τροπάρια κι εύθυμα τραγούδια ή ύμνους εθνικούς, για να υποδεχτεί, κάθε ομάδα με τη δική της ψυχή, το βασιλιά τους.»
