Του Γιώργου Πισσαλίδη
Λίγες μέρες απομένουν για τις δύο συναυλίες του συνθέτη των ταινιών του Κισλόφσκι, Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ στις 3 και 4 Νοεμβρίου 2018 στο Μέγαρο Μουσικής. Και είναι μια ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στο έργο του διάσημου Πολωνού συνθέτη.
Γεννήθηκε στις 20 Μαϊου 1955 στο Μπιέσκο Μπιάλα κοντά στην Κρακοβία. Ενώ σπούδαζε Ιστορία και Φιλοσοφία στο Πανεπιστημίο της Κρακοβίας, άρχισε να γράφει μουσική. Ως συνθέτης είναι επηρεασμένος από τον Πολωνικό Νεορομαντισμό καθώς και από συνθέτες, όπως ο Νικολάι Παγκανίνι και ο Γιαν Σιμπέλιους. Ως ρομαντικός ο ίδιος, λατρεύει την δύναμη του αισθήματος και την δύναμη της μελωδίας. Θεωρεί δε την σύγχρονη μουσική χωρίς αίσθηση της μελωδίας ως κίβδηλη και επίπλαστη. Αυτήν ούτε την ακούει, ούτε της έχει σεβασμό.
Το 1981 έγραψε την μουσική για την πρώτη του ταινία, το «Δελτίο Καιρού» (Prognoza pogody) του Άντονι Κράουζε. Ο Κράουζε τον συνέστησε στον συνάδελφο του Κριστόφ Κισλόφσκυ. Με τον Κισλοφσκι, ο Πράισνερ έγραψε αρχικά την μουσική για την μίνι σειρά χριστιανικού προβληματισμού «Ο Δεκάλογος» και αργότερα στην ταινία «Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα». Είναι σε αυτήν την ταινία που ο Πράισνερ επινόησε το άλτερ έγω του, τον φανταστικό Ολλανδό Βαν ντε Μπουντεμάγιερ (Van Der Budenmayer)
ΖΜΠΙΓΚΝΙΕΦ ΠΡΑΊΣΝΕΡ ΚΑΙ ΚΡΙΣΤΟΦ ΚΙΣΛΟΦΣΚΙ
Πέρα από τον Κισλόφσκι συνεργάσθηκε με σκηνοθέτες, όπως ο Βραζιλιάνος Έκτωρ Μπαμπένκο στο «Ελεύθερος στα Λειβάδια του Θεού» (At Play in the Fields of God) και τον Γάλλο Λουί Μάλ στο «Μοιραίο Πάθος» (Damage. Έγραψε επίσης κατά παραγγελία του παραγωγού Φράνσις Φορντ Κόππολα , μια υπέροχη μουσική για την οικογενειακή ταινία φαντασίας «Μυστικός Κήπος» (Secret Garden, 1993) της Ανιέσκα Χόλλαντ βασισμένη στο ομώνυμη βιβλίο της Φράνσες Χόντγκσον Μπέρνετ
Με το Κισλόφσκι θα συνεργαζόταν ξανά στην Τριλογία των Χρωμάτων («Η Μπλέ Ταινία», «Η Κόκκινη Ταινία» και «Η Λευκή Ταινία») η οποία θα γυριζόταν στην Γαλλία, όπου αυτοεξορίσθηκε ο Κισλόφσκι . Για την «Μπλε Ταινία» έγραψε το χορωδιακό «Τραγούδι για την Ενοποίηση της Ευρώπης» (Song for the Unification of Europe) βασισμένο στην «Α! Επιστολή Προς Κορινθίους» του Αποστόλου Παύλου», που αποδίδεται στα Ελληνικά και παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ταινίας. Είναι ίσως το πιο διάσημο κινηματογραφικό κομμάτι του Πράισνερ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ηχογραφήσεις της μουσικής του Πράισνερ για τον κινηματογράφο έχουν κάνει ρεκόρ πωλήσεων: η Διπλή ζωή της Βερόνικας έχει πουλήσει πάνω από 300.000 CD, ενώ η τριλογία Τα τρία χρώματα έχει ξεπεράσει τις 700.000 αντίτυπα.
Ως συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής, ο Πράισνερ έχει κερδίσει ένα Βραβείο Σεζάρ Καλύτερης πρωτότυπης μουσικής επένδυσης το 1996 για το έργο του «Ελίζα» του Ζαν Μπέκερ. Έχει κερδίσει μια σειρά από άλλα βραβεία, συμπεριλαμβανομένων ενός ακόμη Σεζάρ το 1994 για το “Τρία Χρώματα: Κόκκινο” και μια Αργυρή Άρκτο του 47ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου για την ταινία του 1997: “Το νησί της σωτηρίας» (The Island On Bird Street) του Σαίρεν Κραγκ Τζάκομπσεν.
Όταν πέθανε ο σκηνοθέτης Κισλόφσκι το 1996, ο Preisner κυκλοφόρησε το πρώτο μεγάλης κλίμακας ορχηστρικό έργο: «Ρέκβιεμ για το φίλο μου» (Requiem for My Friend) προς τιμήν του. Ήταν το πρώτο του έργο που δεν προοριζόταν για ταινία. Όμως δύο κομμάτια από αυτό χρησιμοποιήθηκαν σε ταινίες: το Lacrimosa ακουγόταν στο «Το Δένδρο της Ζωής» του Τέρενς Μάλικ και το “Dies Irae” ακούγεται στην « Τέλεια Ομορφιά» (La Grande Bellezza), σε σκηνοθεσία Πάολο Σορεντίνο καθώς και τον δεύτερο κύκλο της σειράς «Το Στέμμα» (The Crown).
To 2005, o Ντέηβιντ Γκίλμουρ των Πινκ Φλόυντ επέλεξε τον Πράισνερ για να ενορχηστρώσει 9 τραγούδια του για 40μελή ορχήστρα εγχόρδων για το άλμπουμ του On An Island που κυκλοφόρησε το 2006. Η περιοδεία για την προώθηση του άλμπουμ αποκορυφώθηκε στα Ναυπηγεία του Γκντάνσκ (συνδεδεμένα με τις απεργίες του ανεξάρτητου συνδικάτου «Αλληλεγγύη» επί κομμουνιστικού καθεστώτος) όπου ο Πράσινερ διεύθυνε την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βαλτικής Θάλασσας.
ΝΤΕΗΒΙΝΤ ΓΚΙΛΜΟΥΡ ΚΑΙ ΖΜΠΙΓΚΝΙΕΦ ΠΡΕΊΣΝΕΡ
Το 2007, ο Πράισνερ συνέθεσε το δεύτερο χορωδιακό έργο Silence, Night, Dreams («Σιωπή, Νύχτα, Όνειρα»), βασισμένο σε κείμενα από το «Βιβλίο του Ιώβ» και με ερμηνεύτρια την Τερέζα Σαλγέιρο των Madredeus.
Το 2013, ο Πράισνερ πραγματοποίησε το πρότζεκτ Diaries of Hope με την Λάιζα Γκέραρντ των Dead Can Dance και εμπνευσμένο από τα απομνημονεύματα θυμάτων του Ολοκαυτώματος (Ρούτκα Λάσκερ , Ντέηβιντ Ρουμπίνοβιτς) και ποιήματα των Αμπράμ Κόπλοβιτς και Αμπράμ Σύτρυν.
Ο ίδιος θυμάται:
Στις αρχές της δεκαετίας του 90, εγώ και ο Κριστόφ Κισλόφσκι ήμασταν στην Ιερουσαλήμ για την Τελετή Έναρξης του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Ιεροσολύμων. Πήρα μέρος σε ένα κονσέρτο στην όμορφη θέα του ανοικτού αμφιθεάτρου στην πεδιάδα ανάμεσα στην παλιά και καινούργια Ιερουσαλήμ. Δεν ήταν παρά τότε που είδα μια έκθεση που αφορούσε το Ολοκαύτωμα αφιερωμένο αποκλειστικά στα παιδιά. Καθώς διέσχιζα ένα σκοτεινό διάδρομο, όπου χιλιάδες κεριά τρεμοφέγγαν, ακούγοντας τα ονόματα των σφαγμένων παιδιών, που μπλεκόταν με το τραγούδι του κάντορα (αρχιψάλτης σε συναγωγή) ένοιωσα συντετριμμένος. Ένοιωσα ένα περίεργο είδος φόβου. Ήταν μια οδυνηρή εμπειρία. Μετά από όταν βγήκαμε από την έκθεση και κοιτάξαμε την όμορφη Ιερουσαλήμ, ο Κρυστόφ: «Πρέπει να περιγράψεις μουσικά, αυτό που νοιώσαμε εκεί μέσα. Πρέπει οπωσδήποτε να το κάνεις»
Αυτήν την δημιουργική μουσική που γράφει με την καρδιά, όπως γράφει ο ίδιος θα παρουσιάσει και θα διευθύνει ο ίδιος στις 3 και 4 Νοεμβρίου 2018 στις 20:30 στο Μέγαρο Μουσικής.
Στις συναυλίες την μουσική του Πράισνερ θα ερμηνεύσουν η Λάιζα Γκέραρντ, η Μαρία Φαραντούρη και η σοπράνο Edyta Krezmier. Παίζουν ο Κόνραντ Μαστύλο (πιάνο) και ο Ζμπίγκνιεφ Παλέτα. Συμμετέχουν η Νέα Συμφωνική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και η Μικτή Χορωδία «Νίκος Αστρινίδης».
Εισιτήρια από 28 έως 80.
Φοιτητές, άνεργοι, 65+, πολύτεκνοι, ΑμεΑ (Ζώνη Ε): € 22
