Συνεχίζουμε το δευτερο μέρος της συνέντευξης με τον αναγνωρισμένο διεθνώς εραλδικό καλλιτέχνη Γιώργο Σχοινά, ο οποίος μας μιλά για το έργο του, την εραλδική παράδοση στην Ελλάδα και την απρόσμενη δημοτικότητα της στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Ενώ μας μιλάει αποκλειστικά για την δουλειά του πάνω στα “Ειδύλλια του Βασιλιά” του Τέννυσον.
Συνέντευξη στον Γιώργο Πισσαλίδη
Θα ήθελα λίγο να μου μιλήσεις για τη δουλειά σου, είτε εδώ είτε στο εξωτερικό, για τι θυρεούς έχεις δουλέψει, τι δουλειά έχεις κάνει. Ξεκινάς πριν από 20 χρόνια να ασχολείσαι επαγγελματικά.
Ναι. Έχω εργασθεί για διάφορους ιδιώτες, και Έλληνες και του εξωτερικού.
Αυτοί είναι αριστοκρατικές οικογένειες του εξωτερικού;
Συγκαταλέγονται σε αυτές και αριστοκρατικές οικογένειες. Αλλά εδώ υπάρχει και μία γνωστή παρανόηση που έχει επικρατήσει –όχι άδικα– ότι η εραλδική είναι κάτι το οποίο αφορά αποκλειστικά τους ευγενείς. Η εραλδική, δηλαδή το να κατέχει κάποιος θυρεό, να είναι θυρεοφόρος, δεν απευθύνεται απαραίτητα στους ευγενείς. Δηλαδή υπάρχουν θυρεοί αστικοί, θυρεοί, τους οποίους μπορεί να κατέχει κάποιος που δεν είναι τιτλούχος της φεουδαλικής ευγένειας.
Ο Γιώργος Σχοινάς μπροστά στο σήμα (badge) με το Ρόδο των Τυδώρ στο Λονδίνο
Τα σήματα χρησιμοποιούνται εκεί που θα θεωρείτο υπερβολή να εικονίζεται ολόκληρος ο θυρεός
Αυτό από πού μπορεί να προέλθει; Δηλαδή μπορεί κάποιος να το παραχωρήσει σε κάποιον άλλο, μπορεί να του έχει δώσει το δικαίωμα να το φέρει, πώς γίνεται αυτό;
Κανονικά σε κάθε αυθεντικό θυρεό κάποιος το αποδίδει, δεν μπορεί κάποιος να το αποδώσει μόνος του στον εαυτό του, αν και αυτό πάλι έχει γίνει πάρα πολλές φορές. Μερικές φορές πρώτα κάποιος ξεκίνησε να το χρησιμοποιεί από μόνος του και μετά κάποια στιγμή απέκτησε και μία επίσημη αναγνώριση. Αλλά οι μη ευγενείς θυρεοί ή λεγόμενοι αστικοί θυρεοί είναι μία πραγματικότητα για την εραλδική από τους πρώτους αιώνες της εμφάνισής της.
Υπάρχουν πελάες που να σε έχουν καλέσει από την Αφρική, από τα αραβικά κράτη ή από οπουδήποτε μπορεί να υπάρχει βασίλειο ανά τον κόσμο;
Έχει τύχει να εργασθώ για ένα παραδοσιακό βασίλειο όπως λέγεται, traditional kingdom, της Γκάνα.
Εκεί τι έκανες; Σε τι διαφέρει, εάν διαφέρει σε τίποτα, η δουλειά που κάνεις στους θυρεούς στην Ευρώπη ή στην Αφρική ή οπουδήποτε αλλού;
Η εραλδική σε όλες τις χώρες που υφίσταται διαθέτει και κάποιες ιδιαιτερότητες. Δηλαδή ενώ στις βασικές της αρχές είναι ίδια, στις λεπτομέρειες αλλάζει ανάλογα την κουλτούρα και την ιστορία του κάθε τόπου. Στην Αφρική οι βασικές διαφορές είναι ότι χρησιμοποιείται το σχήμα της αφρικανικής ασπίδας, είναι ένα ιδιαίτερο μακρόστενο σχήμα το οποίο έχει οξείες απολήξεις επάνω και κάτω –είναι γνωστό το σχήμα της αφρικανικής ασπίδος– οπότε τα εμβλήματα τοποθετούνται επάνω σε ένα τέτοιο περιβάλλον και συνήθως πίσω από την ασπίδα υπάρχουν χιαστί τα δόρατα ή κάποια άλλα εμβλήματα που μπορεί να έχει κάθε περιοχή. Είναι δηλαδή μία μίξη της ευρωπαϊκής κουλτούρας με την αφρικανική.
H επίσημη επιστολή της ΑΒΥ Τόγκε Οσέι Γ! του Οίκου των Γκοντενού του Παραδοσιακού Βασιλείου της Γκάνας
σύμφωνα με την οποία παραχωρείται προσωπικός θυρεός στο Γιώργο Σχοινά (κάτω αριστερά) για την προσφορά
του στο Βασίλειο, συγκεκριμένα την δημιουργία επίσημου θυρεού (στην κορυφή)
Στην Ελλάδα είναι ανεπτυγμένη η εραλδική ή είστε μόνο δύο-τρεις που δουλεύετε σε αυτόν τον τομέα;
Όπως ξέρεις, είμαι μέλος της Ελληνικής Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρίας, ο οποίος είναι ένας ιστορικός οργανισμός, μη κρατικός. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε πως υπάρχει μία ανανέωση στο ενδιαφέρον για την εραλδική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και ειδικά στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος, και αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό, είναι πολύ ευτυχές. Υπάρχει μία αναγέννηση, θα λέγαμε, της εραλδικής και του ενδιαφέροντος για αυτή.
Αυτό που οφείλεται;
Δεν μπορώ να είμαι σίγουρος, μπορώ μόνο να υποθέσω ότι μάλλον οι άνθρωποι έχουν ίσως ξεφύγει και από κάποιες προκαταλήψεις που υπήρχαν, οι οποίες δεν έχουν σχέση με την ιστορικότητα της εραλδικής, ότι η εραλδική απευθύνεται σε κάποια ελίτ ή στο παρελθόν ή σε κάποιους οι οποίοι ανήκουν σε μία οικονομική ελίτ. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, οποιοσδήποτε άνθρωπος μπορεί να απολαύσει την εραλδική διότι αποτελεί μία μορφή τέχνης και η τέχνη ανήκει σε όλους τους ανθρώπους.
Υπάρχουν πάρα πολλοί Έλληνες οι οποίοι είναι θυρεοφόροι και είναι περισσότεροι από ό,τι μπορεί να φανταζόμαστε.
Δηλαδή για τι νούμερο μιλάμε;
Δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να υπολογίσω ακριβές νούμερο, αλλά είναι σίγουρα τουλάχιστον τετραψήφιο νούμερο ανθρώπων, γιατί είτε είναι οικογενειακά ή από παράδοση ή από μοντέρνα απόδοση κατέχουν θυρεούς ή που ενδιαφέρονται για την εραλδική γενικά.
Επίσης, το να σχεδιάσει κάποιος ένα εραλδικό έμβλημα για τον εαυτό του στην Ελλάδα, που είναι μία χώρα που δεν έχει εραλδική αρχή, δηλαδή δεν περιορίζεται νομικά, σημαίνει πως αγαπά την εραλδική και πως θέλει να δημιουργήσει κάτι για να φέρει, το οποίο να έχει μία αναφορά στον εαυτό του με έναν συμβολικό τρόπο.
Οπότε δεν είναι απαραίτητο κάποιος σε μία χώρα όπως είναι η Ελλάδα, που δεν υπάρχει κρατική υπόσταση των θυρεών, να δημιουργήσει ένα θυρεό γιατί του αρέσει η εραλδική ως τέχνη. Έχει, κακώς μερικές φορές, ταυτισθεί η χρήση του θυρεού με το ότι κάποιος άνθρωπος είναι σνομπιστής παραδείγματος χάρη, ότι έχει τάσεις μεγαλείου, κάτι το οποίο είναι λάθος, διότι με την ίδια έννοια έχουμε και το επώνυμο. Ο θυρεός είναι όπως το επώνυμο, το επώνυμο είναι μία λεκτική αναφορά στο τι εκπροσωπεί ένας άνθρωπος και η ιστορία της οικογένειάς του, η εραλδική κάνει το ίδιο πράγμα με έναν οπτικό γραμματισμό, όπως λέμε στην καλλιτεχνική γλώσσα.
Μονόγραμμα του Τάγματος του Αγίου Λαζάρου της Ιερουσαλήμ. Έργο του Γιώργου Σχοινά
Δηλαδή εάν κάποιος αποφασίσει ότι θέλει να κάνει ένα θυρεό για τον εαυτό του και δεν κατάγεται από αριστοκρατική οικογένεια, θα επικοινωνήσει με έναν εραλδικό καλλιτέχνη, όπως είσαι εσύ, και θα του πει ότι θέλει να του φτιάξεις ένα θυρεό.
Σε μία χώρα που δεν υπάρχει επίσημη εραλδική αρχή, όπως η Ελλάδα, γιατί εκεί που υπάρχει εραλδική αρχή ίσως να υπάρχουν νομικοί περιορισμοί, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, παραδείγματος χάρη, που υπάρχει το Κολλέγιο των Θυρεών το οποίο είναι αυτό που επικυρώνει τους θυρεούς, οπότε απαγορεύεται από το νόμο να φτιάξεις μόνος σου ένα θυρεό, ο οποίος δεν έχει επικυρωθεί από αυτή την Αρχή.
Άρα εδώ είναι πιο χαλαρά.
Ναι, εδώ δεν υπάρχει κάποιος νομικός περιορισμός, οπότε το πρώτο πράγμα που θα πρέπει κάποιος να κάνει, κατά την άποψή μου, είναι να έρθει σε επαφή με έναν εραλδικό καλλιτέχνη, καλλιτέχνη ο οποίος να γνωρίζει καλά τους κανόνες και τους τύπους της εραλδικής, ώστε να μπορέσει να καθοδηγήσει σωστά τον ενδιαφερόμενο να φτιάξει ένα έμβλημα που να συνάδει με την αισθητική αυτής της τέχνης με έναν τρόπο που θα είναι και πιο όμορφος.
Ένα πρώτο δείγμα δουλειάς του Γιώργου Σχοινά πάνω στην ποιητική συλλογή του Αλφρεντ Τέννυσον “Τα Ειδύλλια
του Βασιλιά” για τον Βασιλιά Αρθούρο
Τι ετοιμάζεις τώρα;
Αυτή τη στιγμή ετοιμάζω ένα μεγάλο project και είσαι και ο πρώτος στον οποίο το λέω αυτό.
Με τιμάς.
Είναι χαρά μου. Αγαπώ πάρα πολύ το μύθο του βασιλιά Αρθούρου και ένα από τα αγαπημένα μου έργα, φυσικά μαζί με το Malory, είναι και το «Ειδύλλια των βασιλέων» του λόρδου Τέννυσον
Έχω πάρει ένα κομμάτι από τα «Ειδύλλια των βασιλέων», που είναι το πρώτο ποίημα των «Ειδυλλίων» που λέγεται «Η έλευση του Αρθούρου», “The coming of Arthur”. Εκεί υπάρχει ένας ύμνος της στρογγυλής τραπέζης, δηλαδή παρουσιάζονται κάποια στιγμή οι ιππότες της στρογγυλής τραπέζης να τραγουδούν έναν ύμνο του τάγματός τους. Αυτό τον ύμνο τον έχω καλλιγραφήσει και φιλοτεχνήσει και ολοκληρώνεται σε τέσσερα έργα. Δεν το έχω δημοσιοποιήσει ακόμα, θα το δημοσιοποιήσω κάποια στιγμή στο μέλλον και είσαι ο πρώτος στον οποίο λέω ότι έχω κάνει κάτι τέτοιο.
