του Γιώργου Πισσαλίδη
Κλείνουν στις 8 Ιανουαρίου , 83 χρόνια από την γέννηση του Έλβις Πρίσλεϋ. Όσο ζούσε, είχε αποκαλεστεί «βασιλιάς του ροκ», «αγριόγατα της κάντρυ» και «πρώτος λευκός μπλουζίστας».
Ποια ήταν όμως η πολιτική ιδεολογία και ποια η στάση απέναντι στις παραδοσιακές αξίες του ανθρώπου που έφερε επανάσταση στην διεθνή νεολαία και άλλαξε για πάντα την ροή της αμερικανικής λαϊκής μουσικής;
Ο Έλβις και η Γκλάντυς
Ο Έλβις γεννήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1935 στο Τουπέλο με γονείς τους Βέρνον και Γκλάντυς Πρίσλεύ. Ουσιαστικά γεννήθηκε με δίδυμο αδελφό, που όμως πέθανε στην γέννα. Τότε όλη την αγάπη, η Γκλάντυς την έδωσε στον Έλβις. Θα έσπαγε στο ξύλο τα άλλα παιδιά, αν καταλάβαινε ότι απειλείτο ο μονάκριβος γιός της. Θα του μάθαινε την Βίβλο και θρησκευτικούς ύμνους. Ενώ του καλλιεργούσε την άποψη ότι ήταν γεννημένος για μεγάλα πράγματα.
Και εκείνος την υπεραγαπούσε. Ήταν για την Γκλάντυς που ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι. Ήταν το My Happiness των Τζων και Σάντρα Στηλ , για το οποίο το 1953 πλήρωσε 4 δολλάρια στην Sun Records του Σαμ Φίλιπς για να ηχογραφήσει στο στούντιο ένα και μοναδικό αντίτυπο. Ήταν ένα καινούργιο σπίτι και ένα αυτοκίνητο για τους γονείς του , που αγόρασε μόλις έγινε σταρ. Ενώ πρόσεχε να μην κάνει επί σκηνής τίποτα που θα την έφερνε σε αμηχανία. Τόση ήταν η αγάπη του, που όταν πέθανε , εκείνος κατέρρευσε. Ενώ ηχογράφησε το Mother Loved the Roses για αυτήν.
Ο Ελβις και η Ουγγρική Επανάσταση
Όσο για τις πολιτικές απόψεις του Έλβις, μια πρώτη απάντηση θα μπορούσε να δοθεί, αν αναλογισθούμε την στάση του στο σημαντικότερο διεθνές γεγονός που συνέβη στα πρώτα χρυσά χρόνια της καριέρας του. Και αυτό δεν ήταν άλλο από την Ουγγρική εξέγερση του 1956.
Τον Οκτώβριο του 1956, ξεσπά η επανάσταση του Ουγγρικού λαού ενάντια στην σοβιετική κατοχή της χώρας και το κομμουνιστικό καθεστώς. Η εξέγερση ξεκινά από τους φοιτητές της Βουδαπέστης και η φλόγα απλώνεται σε όλη την Ουγγαρία. Για να υπερασπισθούν την ελευθερία της πατρίδας τους, οι Ούγγροι οργανώνουν ένοπλες πολιτοφυλακές που περιφρουρούν την πρωτεύουσα και τις μεγάλες πόλεις. Μέλη του κομμουνιστικού κόμματος και της μυστικής αστυνομίας συλλαμβάνονται και εκτελούνται. Όμως τον Νοέμβριο, τα σοβιετικά τανκ εισβάλλουν στην χώρα και πνίγουν την επανάσταση στο αίμα.
Μια από τις πιο διάσημες φωτογραφίες της Ουγγρικής Επανάστασης του 1956
Στις 6 Ιανουαρίου του 1957, ο «βασιλιάς» θα παρουσιαζόταν, για τελευταία φορά στο πιο διάσημο μουσικό σόου της αμερικάνικης τηλεόρασης, το “Ed Sullivan Show”. Όμως δεν θα τραγουδούσε τις ροκ επιτυχίες του, αλλά ένα χριστιανικό ύμνο που, όπως θα δήλωνε και ο ίδιος ο Έντ Σάλιβαν στην εκπομπή, οι στίχοι του εξέφραζαν την άποψη του Έλβις για τα γεγονότα της Ουγγαρίας. Επρόκειτο για το «Peace in the Valley» (Ειρήνη στην Πεδιάδα):
«Θα υπάρξει ειρήνη στην πεδιάδα για μένα, κάποια μέρα
Δεν θα υπάρχει στενοχώρια, δεν θα υπάρξει θλίψη
Η αρκούδα θα είναι ευγενική
και ο λύκος θα τιθασευτεί
και το λιοντάρι θα ξαπλωθεί στο χώμα από το πρόβατο».
Παρόλο που ο Έλβις δεν έκανε πολιτικές δηλώσεις, η Ουγγρική εξέγερση ήταν κάτι που τον «έκαιγε». Για αυτό και ζήτησε από τους Αμερικανούς τηλεθεατές να μαζέψουν λεφτά για να στηρίξουν τον Ουγγρικό λαό. Αποτέλεσμα, μέσα σε λίγες ώρες είχαν μαζευτεί 26 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα. Εξαιτίας αυτής της υποστήριξης και με αφορμή τα 55 χρόνια από την Ουγγρική εξέγερση, το όνομα του Έλβις δόθηκε σε μια πλατεία της Βουδαπέστης και ο ίδιος ονομάστηκε μεταθανάτια επίτιμος πολίτης της χώρας.
Η θητεία στο στρατό και η κάντρυ μουσική
Στις 24 Μαρτίου 1958, ο Έλβις κατατάσσεται στον στρατό. Παρόλο που θα μπορούσε να τον αποφύγει και μάλιστα αρνιόταν οποιαδήποτε χάρη. Ο στρατηγός Κόλιν Πάουελ που τον συνάντησε στην διάρκεια ασκήσεων στα σύνορα με την Τσεχοσλοβακία, θυμάται: «Ήταν ένας ακόμα στρατιώτης, δεν ήταν ο Έλβις Πρίσλεϋ. Όχι αυτό δεν είναι σωστό. Ήταν ακόμα ο Έλβις Πρίσλεϋ, αλλά την ίδια περίοδο του είχαν αναθέσει δουλειές σύμφωνα με τις ανάγκες της θητείας και σε αντίθεση με άλλους που είχαν πάει στον στρατό, μετά από μια ζωή διασημότητας και ουσιαστικά χρησιμοποιούσαν τα ταλέντα τους για να ψυχαγωγούν τα στρατεύματα, (ο Έλβις) ήταν απλώς ένας στρατιώτης και δεν ζητούσε ειδικές χάρες. Ήταν ένας καλός στρατιώτης και πιστεύω ότι οι συνάδελφοι του τον θαύμαζαν για την αφιέρωση του, παρόλο που ήταν τόσο διάσημος όσο κανείς. Όταν πήγε στο πεδίο της μάχης ανήκε στην Τρίτη Θωρακισμένη Μεραρχία, που ήταν μέρος της 5ης Στρατιάς των Ηνωμένων Πολιτειών. Η μονάδα μου και η μονάδα του Έλβις ήταν μέρος αυτής της μεραρχίας και κάναμε την σκληρότερη δουλειά και ήταν περίοδος υψηλής έντασης μέσα στον ψυχρό πόλεμο».
Ο Έλβις στον Στρατό (AP Photo)
Το 1960, απολύεται από τον στρατό και ηχογραφεί μια σειρά από μπλούζ διασκευές. Το μεγαλύτερο όμως μέρος της δεκαετίας το περνά γυρίζοντας ανούσιες ταινίες. Αυτό θα άλλαζε το 1968 με το Χριστουγεννιάτικο The Comeback Special, οπότε ο Έλβις επέστρεψε στις συναυλίες.
Τώρα όμως ερμηνεύει καντρυ η καλύτερα κάντρυ ποπ (κάντρυ χωρίς μπάντζα και βιολιά, και κοντά στο στυλ Σινάτρα η της ποπ του 60) επιτυχίες , όπως “Guitar Man”, «Suspicious Minds» και «Burning Love» η διασκευές σε τραγούδια, όπως Welcome to My World και Always On My Mind. Ένα είδος που πουλούσε εκατομμύρια, που όμως την εποχή του χιπισμού θεωρείτο συντηρητικό και “αντιδραστικό”. Ενώ οι ίδιες οι συναυλίες του Ελβις (συνήθως στο Λας Βέγκας) θεωρείτο καταφύγιο από τις διαδηλώσεις στους δρόμους των ΗΠΑ.
Το πιο πατριωτικό «κάντρυ» τραγούδι που ερμήνευσε ήταν το «American Trilogy» του Μάικλ Νιούμπερυ, που αποτελείτο από το «Dixie» και το «The Battle Hymn of the Republic», τους εθνικούς ύμνους του Νότου και του Βορρά αντίστοιχα στην διάρκεια του Αμερικάνικου Εμφυλίου:
«Μακάρι να ήμουν στην χώρα του βαμβακιού
Οι παραδόσεις, που δεν ξεχνιούνται
Εκεί πέρα στην μακρινό Νότο
Στον Νότο θα υπερασπιστώ το μετερίζι μου για να πολεμήσω
Και να πεθάνω στον Νότο
Γιατί στον Νότο ήταν που γεννήθηκα».
Ενώ στο τέλος υπήρχε ένα μαύρο γκόσπελ με κοινωνικό μήνυμα, πράγμα που έδειχνε την άποψη του Ελβις για το κίνημα υπερ των δικαωμάτων των μαύρων. Κάτι που συνέβη και με το In the Ghetto, σύνθεση του συνθέτη της κάντρυ Μακ Ντέηβις.
Τα θρησκευτικά άλμπουμς.
Ο Ελβις κέρδισε Γκράμμυ με γκόσπελ άλμπουμ
Εκείνο που αγνοείται στην Ελλάδα, είναι ότι μπορεί ο Έλβις να θεωρείται βασιλιάς της ροκ, όμως τα τα μοναδικά του Grammy (τα αντίστοιχα των Όσκαρ για την μουσική) με τα άλμπουμ χριστιανικής μουσικής, «How Great Thou Art» και «He Touched Me». Μάλιστα το Γκράμμυ για το πρωτο άλμπουμ του 1966 , ήταν εκείνο που βοήθησε την επιστροφή δύο χρόνια αργότερα. Ο πιο διάσημος ύμνος που ερμήνευσε ήταν το «Amazing Grace» (1779) του Άγγλου ιερέα Τζων Νιούτον:
«Ω Θεία Χάρις! Τι γλυκός που είναι ο ήχος
Που έσωσε ένα τσακισμένο σαν και εμένα
Ήμουνα χαμένος και τώρα έχω βρεθεί
Ήμουνα τυφλός και τώρα βλέπω».
Ενώ κέρδισε Grammy καλύτερης θρησκευτικής ερμηνείας με το τραγούδι «How Great Thou Art»:
«Ω Κύριε και Θεέ μου! Όταν με μεγάλη απορία
Αναλογίζομαι όλα τα έργα που έχεις κάνεις με τα χέρια Σου
Βλέπω τα αστέρια, ακούω τον δυνατό κεραυνό
Την δύναμη Σου που βλέπει κανείς σε όλο το Σύμπαν
Τότε τραγουδά η ψυχή μου σε Σένα, Θεέ μου και Σωτήρα μου
Πόσο μεγάλος είσαι, πόσο μεγάλος είσαι».
Όταν ο Έλβις συνάντησε τον Νίξον
Ο Πρόεδρος Νίξον με τους Σοννυ Γουεστ, Τζέρυ Σίλλινγκ και Ελβις Πρίσλεύ
Photo: White House Photo Office
Το 1970, το χίπικο κίνημα και οι διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ είχαν φτάσει στο απόγειο τους. Ο Έλβις νοιώθει ενοχλημένος να βλέπει την αγαπημένη του Αμερική να καίγεται. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα, θα γραψει στον Πρόεδρο Νίξον ένα γράμμα, όπου εκφράζει την ανησυχία του για την πορεία της Αμερικής:
Αγαπητέ Κύριε Πρόεδρε
Μίλησα με τον αντιπρόεδρο Άγνιου στο Παλμ Σπρινγκς πριν τρεις εβδομάδες και εξέφρασα την ανησυχία μου για την πατρίδα μου. Η κουλτούρα των ναρκωτικών, οι χίπις, οι «Σπουδαστές για μια Δημοκρατική Κοινωνία (σ.σ λευκή φοιτητική ένωση που οργάνωνε διαδηλώσεις ενάντια στον Πόλεμο στο Βιετνάμ), οι «Μαύροι Πάνθηρες» κ.λπ. δεν με θεωρούν εχθρό τους ή όπως λένε «κατεστημένο». Εγώ την λέω Αμερική και την λατρεύω. Έχω μελετήσει σε βάθος τις καταχρήσεις ναρκωτικών και μεθόδους κομμουνιστικής πλύσης εγκεφάλου και είμαι στο σημείο να μπορώ να βοηθήσω την πατρίδα μου.
Με σεβασμό
Έλβις Πρίσλεϋ
Με την επιστολή αυτή, ο Έλβις δηλώνει δεξιός, οπαδός του Νίξον και υπέρ του πολέμου του Βιετνάμ. Η συνάντηση με τον Πρόεδρο Νίξον θα λάμβανε χώρα στις 21 Δεκεμβρίου 1970. Σε αυτήν την συνάντηση , ο Έλβις θα ζητούσε να ορισθεί μυστικός πράκτορας του FBI για την καταπολέμηση της κομμουνιστικής διείσδυσης στην αμερικάνικη νεολαία. Σύντομα θα κέρδιζε το ανάλογο σήμα και λίγο αργότερα θα δήλωνε: «Θεωρώ τους «Beatles» σημαντική δύναμη του αντιαμερικανισμού». Αυτή του η άποψη οφειλόταν στην επίσκεψη των «τεσσάρων υπέροχων» στην βίλλα του στο Χόλυγουντ το 1965. Εκεί ο Λένον δήλωσε την απέχθεια του για τον Τζόνσον και τον πόλεμο του Βιετνάμ. Κάτι που θα έκανε τον Έλβις, αλλά και τον φίλο του, Τομ Τζόουνς, να τον απεχθάνονται για τις αντιαμερικανικές δηλώσεις του.
Ο Έλβις απεχθανόταν τον αριστερό αντιαμερικανισμό του Λέννον
Σύμφωνα με την «Daily Mail» της 7ης Ιανουαρίου 2011, ο Έλβις έπεισε τον αντικομμουνιστή διευθυντή του FBI, Έντγκαρ Χούβερ να διώξει τον Λένον από την χώρα. Όταν αυτό έγινε το 1972, ο Έλβις είπε στον Τομ Τζόουνς: «Έπρεπε να τον είχαν απελάσει, εδώ και πολύ καιρό!».
Κατά τραγική ειρωνεία, ο Έλβις πέθανε από διάφορες ουσίες στις οποίες τον έμπλεξε ο Έλληνας γιατρός του. Όμως για πόλλους, η πραγματική πνευματική διαθήκη του Πρίσλεϋ ήταν το «America the Beautiful» (Αμερική η Όμορφη) των Σάμουελ Γουάρντ και Κάθριν Λη Μπέητς.
Ένα τραγούδι που θεωρείται ο δεύτερος εθνικός ύμνος των ΗΠΑ και που βρισκόταν στην δεύτερη πλευρά του τελευταίου του μικρού δίσκου:
«Ω! Όμορφη για αυτούς που απέδειξαν ότι είναι ήρωες
Σε μάχες για την ελευθερία
Για αυτούς που περισσότερο από τον εαυτό τους
Αγάπησαν την πατρίδα τους
Και τον οίκτο περισσότερο από την ζωή».
Έτσι ο Έλβις, παρόλο που πολλοί τον κατηγόρησαν ότι δημιούργησε ένα αντι-παραδοσιοκρατικό είδος, στην ουσία ήταν ένας πατριώτης, ένθερμος Χριστιανός και παραδοσιακός στις πολιτικές του απόψεις.
