Ο Παπατσώνης ανήκει στην γενιά των ποιητών του μεσοπολέμου αλλά ή γραφή του παραπέμπει περισσότερο σε μεταγενέστερους ποιητές. Εγκαινίασε την χρήση του ελεύθερου στίχου ως εισηγητής στην νεότερη και μοντέρνα ελληνική ποίηση και ένα μέρος από την θεματολογία του προέρχεται από την ευρύτερη σφαίρα της θρησκείας και κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ ανατολικής και δυτικής πολιτιστικής παράδοσης. Το ποιητικό του έργο χαρακτηρίζουν ποικίλες δημιουργικά αφομοιωμένες επιδράσεις και έντονα προσωπικό ύφος στα πλαίσια του μυστικιστικού και θεολογικού στοχασμού του. Τιμήθηκε το 1963 με το Α΄ κρατικό βραβείο ποίησης και πεζογραφίας ενώ το 1967 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Επιμέλεια : Παναγιώτη Α. Ανδριόπουλου
ΤΗΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ
La Madonna Candellora,- dall’ Inverno semo fora;
Ma se piove, o se fa vento,- nell’ Inverno semo dentro.
Ήρθε πάλι η Υπαπαντή, συλλογιέμαι κατά μόνας,
όξω απ’ άνεμο η βροχή, πάει πια ο άγριος χειμώνας.
Αλλ’ αν βρέξει ή αν φυσήξει, τότες πάλι αλλοίμονο:
αύριο τι θα φέξει η μέρα, τούτο μόνο θα το δείξει,
η Γριούλα αν θα λουφάξει, για η Γριούλα αν θα πηδήξει:
κούτσουρο θα ν’ αναφτεί, κούτσουρο θα να σβηστεί
κάρβουνα και ροκανίδια, σάρωμα στ’ αποκαΐδια.
Ένα μόνο είναι γνωστό, θα σημάνει αύριο η καμπάνα
και θα μεραστούν κεριά, απ’ τον ίδιο τον Παπά.
Κι ύστερα θ’ ακολουθήσει μια σπουδαία Λιτανεία·
οι Γριούλες από πίσω θα συρθούνε μία μία·
τα κεριά θα τα φουντώσουν και θα ψάλουν ψαλμωδία
βραχνιασμένες, γερασμένες, όλες για την Παναγία.
Και γυρνώντας στο σπιτάκι, καθώς θα μεσημεριάζει,
θα λογιάξουν πια στ’ αλήθεια, αν σωστά καλοκαιριάζει.
ΤΡΙΑ ΡΟΔΑ
Sive rosae tres Rosarii mei fidelis
in honore Purificationis Beatae
Mariae Virginis, die II Februarii.
CUM AUTEM το Παιδίον είχε ως Κρίνον
αυξήσει πια πολύ, κι’ είχε πια γίνει
ημερών τεσσαράκοντα, αφήνον
το παρελθόν στη βρεφική Του κλίνη,
-πηγαίνει Το αγκαλιάν η Παναγία,
κάποιο πρωί ευλογητού χειμώνα,
να μπει πρώτη φορά στην Εκκλησία,
να μπει ο Νυμφίος το πρώτο στο Νυμφώνα.
Τα τρία Σκαλούνια τότε κατεβαίνει
(τον θαμβώνει τόση λάμψη και γαλήνη)
ο Συμεώνας. Τρέμοντας ανασαίνει:
“Νυν απολύεις τον δούλον Σου εν ειρήνη!”
Θεοφρούρητος, Θεοφόρος, περιφέρει
το Γιό του Ανθρώπου στ’ άγια εκείνα Μέρη.
Αλλ’ έξωθεν, ως δέεται η Αγία,
ένας Καημός γλυκύς Τη συντυχαίνει,
και μια Πίκρια μαβιά, σα νοσταλγία
την άγια Υπαπαντή Της πώς πικραίνει!
Μαδάει, μαδάει κάποιο ένα Χειμωνάνθι
μαργαριτοφανές, μαδάει τα φύλλα,
και ό,τι απόμεινε ως γύρη σαν τ’ οσφράνθη,
αιστάνθη δάκρυον άγιο, έτσι, ως να εκύλα.
Τη δε Ιερή Καρδιάν, είχε καλύψει
μιαν Ομίχλη, το Πέπλο του Αοράτου·
Κι’ έγινε ευώδης Κήπος όλη η Θλίψη:
Που ανίδεος ο Συμεώνας παραδίνει
το Θεόν, ερμώνοντας την αγκαλιά του,
μη νιώθοντας τη θεία Της σκοτοδίνη.
Αλλά πιον έξω, ο χιονισμένος Δρόμος,
το Καλτερίμι μάλλον, το Δρομάκι,
μολονότι σκληρό, όλο πέτραν, -όμως
έγινεν απαλόν, όλο μπαμπάκι·
όλο Ρόδα πολύφυλλα και Κρίνα
ραίναν, Βροχή πολλή σταλτή ουρανόθε,
τη Μητέρα, που ο Θεός Την εσυγκίνα
με το Ραφαήλ, ως Θλίψη ελθόντα εδώθε.
Μακάριες οι Γυναίκες, ως ξυπνούσαν
και άνοιγαν τα πρωινά τους παραθύρια,
να ιδούν τη Χαραυγή τους τόσο πλούσιαν!
Veniunt de Tharsis Magi et de Syria,
αλλά που! δεν εθεάθησαν τέτοιο Ήλιο:
MATREM IN VIA, DOLENTEM CUM FILIO!
Σημειώσεις για τις λατινικές φράσεις:
~ CUM AUTEM = Όταν όμως
~ Veniunt de Tharsis Magi et de Syria = Έρχονται οι Μάγοι από Θαρσείς και Συρία
~ Matrem in via, dolentem cun filio = μητέρα εν τη οδώ, με τον γιό της, θλιμμένη.
