Συνέντευξη στον Γιώργο Πισσαλίδη
Ο Δημήτρης Κατής είναι ο ιδρυτής των «Εξόριστων» του πρώτου συγκροτήματος επικού μέταλ όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Οι συμφωνικές και επικές μουσικές του που έγραψε στην διάρκεια της παραμονής του στην Αμερική βραβευτεί από τους ΑΧΕΠΑ, το περιοδικό Βillboard και τα Los Angeles Music Awards. To Αrrogance and Fear ερμηνεύθηκε από την Φιλαρμονική του Κιέβου. Έχει δε χαρακτηριστεί ως ο τρίτος διεθνής Έλληνας συνθέτης μετά τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, ενώ ένα αστέρι με το όνομα του κοσμεί την «Λεωφόρο της Δόξας».
Με αφορμή την εκδήλωση της 29ης Απριλίου στις 7 μ.μ για τα 30 χρόνια μουσικής καριέρας στο πολύχωρο «Αίτιο» (Τζιραίων 8-10) κάναμε μια συνέντευξη μαζί του σε γνωστή καφετέρια των Βριλησσίων.
Κύριε Κατή, πως ξεκινήσατε να ασχολείστε με την μουσική ;
Ξεκίνησα κλασσική κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο στα δέκα μου. Εκανα κάποια χρόνια με τον καθηγητή Γιώργο Λύρα, που θυμάμαι ήταν μια πολύ ωραία προσωπικότητα. Μετέπειτα ξεκίνησα θεωρία και αρμονία. Με άρεσε να εξελιχθώ και να αποκτήσω εξειδικευμένες γνώσεις στην μουσική. Κάπως έτσι ξεκίνησα και με το πιάνο και αυτό ήταν που με βοήθησε να γράφω συνθέσεις. Γιατί το έχω ξαναπεί, αλλά δεν ξέρω αν έχει ακουστεί πολύ, ότι στους “Εξόριστους” όλα τα κομμάτια τα έχω γράψει στο πιάνο. Μπορεί να παίζω κιθάρα ,αλλά με εξαίρεση 1-2 κομμάτια όπως το “Σύνορα Παντού” που φαίνεται ότι είναι κιθαριστικό, όλα τα άλλα που περιέχουν μελωδίες είναι γραμμένα και ενορχηστρωμένα στο πιάνο. Ιδιαίτερα αυτό φαίνεται στους “Δωριείς”.
Πες μου λοιπόν πως εμπνεύστηκες τον δίσκο “Δωριείς”;
Αυτό ήταν ένας ορχηστρικός δίσκος που τον έκανα πολύ μικρός στα 16 μου στην Β! η Γ! τάξη του Λυκείου. Ήταν ένα πείραμα. Με άρεσε η κλασσική μουσική , η μεσαιωνική μουσική και η ροκ μουσική και ήθελα να κάνω ένα συνδυασμό. Το ονόμασα “Δωριείς” γιατί μου άρεσε η Ελληνική Μυθολογία και Ιστορία και όλα αυτά στο μυαλό ενός μικρού έμοιαζαν μεγάλα, επικά. Μου έβγαλαν τον δίσκο στην Polygram και ακόμα δεν κατάλαβα πως μου τον έβγαλαν γιατί είναι μεγάλη εταιρεία. Και όμως τα πρώτα ακούσματα ήταν οι “Δωριείς” που μετεξελίχθηκαν σε “Εξόριστους”
Οι “Εξόριστοι” πότε δημιουργούνται;
Εδώ στα Βριλήσσια, 1989. Πρέπει να ήταν Ιανουάριο η το πρώτο εξάμηνο του 1989 οι Εξόριστοι”. Βασικά έβαλα τον ελληνικό στίχο στα τραγούδια, το οποίο δεν είχε γίνει ποτέ πριν.
Του άρεσε το όνομα γιατί είχε αριστερές καταβολές. Eμένα όμως δεν μου έλεγε τίποτα να είσαι αριστερός και εξόριστος. Δεν μπορεί να βγει κάποιος και να καπελώσει ιδεολογικά την έννοια του εξόριστου. Ο καθένας μπορεί να νοιώθει εξόριστος και το ξέρει ο ίδιος.
Ήταν μέταλ με ελληνικό στίχο
Το είπαν χέβυ μέταλ, το είπαν χάρντ ροκ. Η λέξη “επικό μέταλ” δεν υπήρχε ποτέ. Είτε το θέλουν, είτε όχι και έχει γραφεί παντού, την φράση αυτή την έβγαλαν παγκοσμίως οι “Εξόριστοι”. Είναι διεθνής πατέντα. Τότε υπήρχε πάουερ μέταλ, δεν ξέρω πως τα έλεγαν αυτά.
Πως περιγράφεις το επικό μέταλ;
Εμένα με άρεζε το κλασσικό ροκ και η κλασσική μουσική. Και κλασσικό ροκ εννοώ “Ντηπ Πέρπλ” και “Ραίηνμποου” Με άρεσαν επίσης οι “Τζέθρο Τάλ” και παρόμοια συγκροτήματα που είχαν κάτι “προγκρέσιβ” οι οποίοι δεν είχαν μόνο κιθάρες, αλλά και φλάουτα , βιολιά και όργανα της κλασσικής μουσικής. Με άρεζαν οι “Πάβλοφ’ζ Ντόγκ” Θα το έλεγα κλασσικ ροκ. Κυρίως όμως με αρεζε η βρεταννική σχολή με μελωδία και η αμερικάνικη σχολή από τον Νότο και κάτω.
Βρεταννική σχολή εννοείς “Λέντ Ζέππελιν”;
Δεν ήμουν τόσο φαν των Ζέππελιν , όσο των “Ραίηνμποου” γιατι ο Μπλάκμορ είχε βάλει αυτό το αναγεννησιακό, μπαρόκ στοιχείο και μπορούσε να τραγουδηθεί, είχε μια μελωδία. Δεν ήταν αυτή η ατελείωτη μπλουζιά η αμερικάνικη που ήταν η ίδια και η ίδια.
Αυτό που μετά έκαναν οι “Μαίηντεν” , δηλαδή το New Wave of British Heavy Metal. Tι ήταν αυτό; Πήραν το χέβυ μέταλ, πέταξαν όλες τις μπλούζ επιρροές και έκαναν την καθαρά ευρωπαϊκή ροκ, το ευρωπαϊκό μέταλ, βασιζόμενοι στην κλασσική μουσική, την αναγεννησιακή και το μπαρόκ.
Είναι όλα αυτά τα ακούσματα που με επηρεάζουν . Και το 1989 οι «Εξόριστοι» δημιουργούνται μέσα από όλη αυτήν την πανδαισία χρωμάτων.
Σε πολλά τραγούδια σου αναφέρεσαι σε ήρωες. Τι σημαίνει ήρωας για σένα;
Ήρωας σημαίνει εξόριστος από την κοινωνία. Ο ήρωας κατά ανάγκη και κατά φύσιν είναι εξόριστος. Η κοινωνία τους δέχεται μόνο την περίοδο που τους χρειάζεται. Άρα τον υπόλοιπο καιρό είναι εξόριστοι.
Το συζητούσαμε αυτό με τον Μάνο Ξυδούς που ήταν ο παραγωγός των Εξόριστων. Για να πούμε την αλήθεια για να μου βγάλει δίσκος ο Ξυδούς μου έβγαλε την πίστη. «Όχι μέταλ. Τι είναι αυτά τα πράγματα;» «Ροκ πάιζουμε ρε Μάνο» του έλεγα. Ήταν 20 χρόνια μεγαλύτερος μου και είχε μια ροκ κουλτούρα αλλά δεν πήγαινε τον σκληρό ήχο, το χέβυ μέταλ. Του λέω λοιπόν «Έχουμε ελληνικό στίχο και το όνομα του συγκροτήματος είναι «Εξόριστοι» Του άρεσε το όνομα γιατί είχε αριστερές καταβολές. Eμένα όμως δεν μου έλεγε τίποτα να είσαι αριστερός και εξόριστος. Δεν μπορεί να βγει κάποιος και να καπελώσει ιδεολογικά την έννοια του εξόριστου. Ο καθένας μπορεί να νοιώθει εξόριστος και το ξέρει ο ίδιος.
Και έτσι μου βγήκε όλη η μοναδικότητα του ήχου μας , αυτό το πάντρεμα κλασικής και μέταλ, που τον θεωρώ ευρωπαϊκό ήχο Ο οποίος έχει να κάνει με την μοναδικότητα μας ως Έλληνες με την Ιστορία μας και την Μυθολογία μας και με τραγούδια όπως «Το Σπαθί του Νικητή».
Ήσασταν και το πρώτο συγκρότημα που κερδίσατε πλατινιένο δίσκο.
Ναι. Ήμασταν το πρώτο αθηναϊκό συγκρότημα που κέρδισε πλατίνα από την δεκαετία του 60 που κέρδισε πλατίνα.
Πως και δεν πήρες τους «Εξόριστους» να πάτε έξω;
Ήταν η γλώσσα που δεν μας βοηθούσε. ¨Όμως στο εξωτερικό υπάρχουν τρία φάν κλαμπ. ¨Ένα στην Ουκρανία, που έχει δημιουργηθεί από το 2007, ένα στον Παναμά και ένα στην Αργεντινή.
Πόσα άλμπουμ έχουν κάνει οι «Εξόριστοι»;
Το ομώνυμο, το «Δεκαεννιά», «Ο Λυτρωτής» «Η Γενιά των Αρίστων» και Wrath of Zeus.
Ποια είναι η «Γενιά των Αρίστων»;
Είναι αυτή που θα έπρεπε να επικρατεί στα πράγματα στην Ελλάδα, αλλά δεν επικρατεί λόγω των συνθηκών. Αυτή που θα έπρεπε να ελέγχει τα πράγματα με την έννοια του ήθους. Είμαστε όλοι παρτάκηδες και δεν νοιαζόμαστε για τον συνέλληνα.
Στην Αμερική που έχεις ζήσει μεγάλο διάστημα με τι ασχολείσαι;
Ασχολούμαι με θεατρικά, μιούζικαλς, πανεπιστημιακά θεατρικά , πανεπιστημιακά μιούζικαλς, βίντεογκέημς, τηλεοπτικά σάουντρακς. Όλα αυτά είναι ορχηστρική μουσική στο γνωστό μου επικό συμφωνικό στυλ.
Βραβεύτηκες κάποια στιγμή από τους ΑΧΕΠΑ
Από την ΑΧΕΠΑ βραβεύτηκα το 2008 κοντά στην Φιλαδέλφεια στην Πενσυλβάνια για την μουσική που είχα γράψει για τις Βάκχες” του Ευρυπίδη. Αυτό είχε πολλά κομμάτια συμφωνικά, είχε συνδυασμό με “ελληνικό” στυλ, αλλά πάλι με συμφωνική συμβολή με ελληνικό στίχο πάντα. Ήταν δηλαδή ινστρουμένταλ αλλά και ελληνικό στίχο που ερμηνευαν οι ίδιοι οι ηθοποιοί.
Το συμφωνικό / επικό στυλ σου δεν το αφήνεις παντως
Όχι και μάλιστα το 2007 κάναμε την συνεργασία με την Φιλαρμονική Ορχήστρα του Κιέβου με το Arrogance and Fear. Mάλιστα την ορχήστρα την διεύθυνε ο καλός φίλος μου αείμηστος Ρόμπερτ Ίαν Γουίνσκι, ο οποίος αντιδημαρχος Πολιτισμού του Σικάγο, ο οποίος πέθανε δυστυχώς το 2010 σε ηλικία 58 ετών. Το Arrogance and Fear συμπεριλήφθηκε στο Masterworks of Living Composers Vol 10. O Γουίνσκυ είχε ανοίξει τους Ολυμπιακούς του Σίδνεύ και ήταν μια μεγάλη φυσιογνωμία και κρίμα που δεν υπάρχει. Και ήταν σημαντικό να ακούς να ερμηνεύουν μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες το έργο σου.
Θα ήθελα να μιλήσουμε για τους “300 Σπαρτιάτες” την ροκ όπερα που έκανες
Ήμουνα στο Κέητ στο Μασαχούσετς κοντά στο Μουσείο του Τζων Κέννεντυ. Ο ένας φίλος μου έιχε την ταβέρνα “Αιγαίο” και ο άλλος ήταν ο πάτερ Πητ, Ορθόδοξος ιερέας, αλλα χωρίς τα μούσια που έχουν εδώ. Και μου λέει “Μετά τις Βάκχες, γράψε κάτι ιστορικό, να έχει σώου”.
Και του λέω αμέσως “300 Σπαρτιάτες”. Είχε να κάνει με την Ελληνική ιστορία και ήταν τότε και μεγάλη επιτυχία στο Χόλλυγουντ η ταινία “300”. Και αυτό θα ήταν από μόνο του διαφήμιση.
Έγραψα Χολλυγουντιανή συμφωνική μουσική και δώσαμε πλούσιο σώου προωθούσε τον Ελληνισμό, γιατί αυτός ήταν και ο σκοπός.
Το οποίο το παρουσίασες στο Ζάππειο.
Αυτό ήταν το 2009 και με βράβευσε το Ελληνοαμερικάνικο Συμβούλιο Γυναικών με το βραβείο «Άρτεμις». Την επόμενη χρονιά το ξαναπαρουσιάσαμε στο Ζάππειο και εκεί με βράβευσε ο πρέσβης Ντέηβιντ Σπερκχαντ και όπου η κόρη του Λία Σπέρκχαντ τραγούδησε ένα τραγούδι. Εκεί τραγούδησε και ο Φίλιπππος Μοδινός και παιδιά από την Λυρική Σκηνή.
Τα τελευταία χρόνια οι «Εξόριστοι» έχουν επανεργοποιηθεί. Για πες μας για αυτήν την εμπειρία.
Ξεκινήσαμε το 2013 και ήμουνα στην Αμερική όταν έπεσε η ιδέα για μια συναυλία από τον ντράμερ. Γύρισα πίσω και παίξαμε στην «Αρχιτεκτονική» του Ζωγράφου και μετά μας ζητούσαν από πολλές πόλεις να πάμε να παίξουμε. Παίξαμε στο «Κύτταρο» δυο φορές τα τελευταία χρόνια και έγινε χαμός. Και πολλοί μας είπαν πόσο προφητικά ήταν τραγούδια , όπως «Σύνορα Παντού». Και σε όλες αυτές τις συναυλίες το 75 με 80 % ήταν πιτσιρικάδες 19 με 25 χρονών που ήξεραν τα λόγια όλων των τραγουδιών. Και αυτός είναι ένας βασικός λόγος που συνεχίζω τους «Εξόριστους»
Τελευταία έχεις κάνει την «Ιστορία ενός Ήρωα»
Eδώ έχω συνεργασθεί με τον Ελληνικής καταγωγής Γερμανό σκηνοθέτη Γιώργο Παπαβασιλείου που έχει δουλέψει στο ZDF και την Αυστριακή τηλεόραση. Γυρίσαμε το βίντεοκλιπ στην Ελλάδα, στο οποίο καταλυτική ήταν η συμβολή του Αλέξη Γεωργούλη. Κάναμε και ένα φιλμ με την προοπτική να το στείλουμε στα Φεστιβάλ.
Το στυλ είναι μελωδικό, να μπορεί να τραγουδηθεί . Εχει επικά μέρη, με κιθάρες, ντραμς. Με πολύ ταπεινότητα θα το αποκαλούσα συμφωνικό ροκ η συμφωνικό μέταλ. Και ειδικά με την οπερατική φωνή του Φίλιππου Μοδινού., τενόρου της Λυρικής Σκηνής με τον οποίο έχουμε συνεργασθούμε σε πολλά μέρη. Η επική φωνή του ταιριάζει σε αυτό το αναγεννησιακό και μπαροκ στυλ που παίζουμε.
Και δυστυχώς στην Ελλάδα, η μειονότητα είναι αυτή που καθρεπτίζει τον Ελληνισμό και δεν έχω καταλάβει για ποιόν λόγο. Εδώ και 40 -50 χρόνια μια ελάχιστη μειονότητα προβάλλεται ως η μειονότητα της Τέχνης, του Πολιτισμού που δεν έχει προσφέρει τίποτα σε αυτόν τον τόπο.
Τα έργα σας έχουν σχέση με τον Ελληνισμό. Για εσάς τι σημαίνει Ελληνισμός
Θα σου πω ένα παράδειγμα. Εμείς όταν μας κάλεσαν το 1994 να παίξουμε στην Σερβία, ήταν ένα φεστιβάλ από τα Βαλκάνια και τις όμορες χώρες, μέχρι Ουγγαρία. Κάθε χώρα θα αντιπροσωπευόταν από ένα συγκρότημα. Από εδώ είχαν καλεστεί μεγάλα ονόματα και δεν πήγε κανείς από εδώ γιατί τότε ήταν ο εμφύλιος. Και μας είπαν από εδώ «Θα πάτε;» Και τους είπαμε ότι θα πάμε. Και υπήρχε ένας δημοσιογράφος της τηλεόρασης του Βελιγραδίου, που οργάνωσε την συναυλία και του λέμε «Ζβάντοφ, από Σκόπια μέσα δεν περνάω. Να έχω το διαβατήριο μου σφραγίδα «Μακεδονία» ούτε στο χειρότερο όνειρο μου. Θα υποστούμε μια ταλαιπωρία και θα πάμε μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας , Σερβίας». Και κάναμε 8 με 10 ώρες παραπάνω, γιατί ήταν γκρεμοί, νύκτα και καταιγίδα. Αυτό είναι ο Ελληνισμός. Να τον αποδεικνύεις έμπρακτα. Αλλά αυτό χωρίς να προσβάλλεις, χωρίς να διαβάλλεις και χωρίς να κατηγορείς. Να αποδεικνύεις στους άλλους που δεν υπάρχει Ελληνισμός ότι όντως υπάρχει. Και να μην ντρέπονται για τον Ελληνισμό.
Πιστεύεις ότι υπάρχουν σήμερα καλλιτέχνες που ντρέπονται να δηλώνουν Έλληνες;
Λίγο πολύ ντρέπονται οι κομπλεξικοί.
Πολιτική απόφαση είναι η κομπλεξισμός;
Ο κομπλεξισμός φέρνει και αντίστοιχες πολιτικές επιλογές. Ανάλογα πως θέλεις να δεις το μέλλον της χώρας. Πολύς κομπλεξισμός φέρει κακές πολιτικές κινήσεις. Και δυστυχώς στην Ελλάδα, η μειονότητα είναι αυτή που καθρεπτίζει τον Ελληνισμό και δεν έχω καταλάβει για ποιόν λόγο. Εδώ και 40 -50 χρόνια μια ελάχιστη μειονότητα προβάλλεται ως η μειονότητα της Τέχνης, του Πολιτισμού που δεν έχει προσφέρει τίποτα σε αυτόν τον τόπο.
Τι εννοείς;
Ότι σήμερα θα πρέπει να φαίνεται ο Σεφέρης και ο Ελύτης, αλλά δεν φαίνονται. Φαίνονται όλοι οι άλλοι οι τυχάρπαστοι, τύποι και όλοι αυτοί που έγιναν ξαφνικά όλοι τους «αγωνιστές του Πολυτεχνείου»
